اطلاعات آماری

 

مساحت: ۴۳،۴ میلیون کیلومتر مربع (همراه جزایر).
تعداد کشورهای آسیا: ۴۸ کشور مستقل و همچنان مستعمره پرتغال و انگلیس نیز وجود دارند.
ارتفاع متوسط از سطح دریا: ۹۶۰ متر.
بلندترین نقطه: اورست ۸٬۸۴۸ متر.
گودترین نقطه جهان: دریاچه ی مرده (بحرالمیت) به عمق ۲۰۰ متر پایینتر از سطح دریا.
متراکم‌ترین نقطه زمین از نظر جمعیت جزیره جاوه در کشور اندونزی است.

 

جمعیت قاره آسیا حدود یک سوم جهان را در بر می گیرد

 

آسیا، وسیع‌ترین و پرجمعیّت‌ترین قارّة زمین، با وسعتی قریب ۴۴ میلیون که از کل سطح زمین و بیش از٧٢٢‘٢ میلیون نفر جمعیت (١٩٨٢م)، واقع در نیمکرة شمالی، از نزدیکی خط استوا تا نزدیکی قطب شمال؛ شمالی‌ترین حد این قاره، شبه‌جزیره تایمیر با ْ٧٧ و َ۴٠ عرض در اقیانوس منجمد شمالی و جنوبی‌ترین نقطة آن، رأس شبه‌جزیرة مالاکا با ْ١ و َ١۶ عرض شمالی در نزدیکی خط استوا واقع است.

وجه تسمیه: منشأ نام آسیا به درستی معلوم نیست. بنا به روایت هرودوت (د ح ۴٢۵ق م)،یونانیان تصور می‌کردند آسیا براساس نام پرومته نامگذاری شده است. در مقابل ایشان، لیدپاییها معتقد بودند نام آسیا از نام آسیس ، پسر کوتیس ، گرفته شده است. متأخرین نام آسیا را مأخوذ از کلمة آسوری یا فنیقیِ آشو یا آسو به معنای طلوع آفتاب و سرزمین واقع در شرق می‌دانند. در مقابل این لفظ، در همین زبانها، لفظ ارب ، به معنای غروب آفتاب وجود دارد که از آن نام اروپا ، و عربستان منشأ گرفته است

 

بخش اوّل ـ سیمای طبیعی

موقع جغرافیایی: آسیا از نظر اشکال گوناگون زمین و آب و هوا، متنوع‌ترین خشکی بزرگ زمین است و از دیدگاه ارتباط با سایر قاره‌ها دارای موقعیت ممتازی است. در جنوب غربی، اگرچه تعلق عربستان به قارة آسیا از لحاظ ساختمان طبیعی مورد تردید است، اما به لحاظ همبستگیهای فرهنگی، دریای سرخ و کانال سوئز را می‌توان مرز آسیا با آفریقا دانست مرز آسیا با اروپا نسبتاً مشخص‌تر است. مرز سنتی و قدیمی این دو قاره، کوههای اورال و دنبالة شمالی آن، جزیره نوایازملیا (ارض جدید) است. البته، این مرز را نمی‌توان حدی شاخص بین دو قاره به شمار آورد. در همین زمینه، لفظ اوراسیا نشان می‌دهد که اروپا تنها شبه‌جزیره‌ای از آسیای بزرگ است. بخش جنوبی مرز آسیا و اروپا، یعنی تنگة داردانل و بوسفر و نیز دریای مرمره، به واسطة پیوندهای تاریخی ـ فرهنگی مشخص‌تر است. آسیا از طرف شمال شرقی تقریباً به سواحل آمریکای شمالی می‌رسد و تنگة باریک و کم‌عرض برینگ به عرض ٨۵ کمـ ، این دو قاره را از یکدیگر جدا می‌سازد. در آسیای جنوب شرقی، مرز طبیعی و همچنین فرهنگی را می‌توان جزایر سوندا و هالماهرا به شمار آورد، زیرا گینة نو بر روی لبة فرو رفتة قارة استرالیا قرار دارد و سکنة بومی آن از نظر نژادی و فرهنگی با سکنه عمدتاً مالائیایی این جزایر تفاوت دارند
زمین‌شناسی و اشکال ناهمواری: شالودة زمین‌شناسی آسیا را ٣ عنصر ساختاری گوناگون تشکیل می‌دهد. در شمال، شرق و بخشهای مرکزی، توده‌های قدیمی مختلف، هستة اصلی قاره را می‌سازند که در زیر آنها، سیبری میانی (خشکی آنگارا ) به عنوان اولین آنها شناخته شده و بزرگترین ناحیه را نیز در بر می‌گیرد. در مقابل این خشکی، در جنوب، توده‌های چین‌خوردة هند و شبه‌جزیرة عربستان، یعنی قسمتهایی از خشکی قدیمی گوندوانا قرار دارند ، در میان این دو قسمت، کمربندی گسترده از رشته‌کوههای جوانتر مربوط به آخر مزوزوئیک که در دوران سوم چین‌خورده‌اند، قرار گرفته است در حالی که در دوره‌های اولیه زمین، توده‌های سخت و یخ بسته شمالی به واسطه کوه‌زایی به یکدیگر می‌پیوستند و هسته خشکی آسیا را می‌ساختند، دردوره ژوراسیک، قاره بزرگ جنوبی گوندوانا – که هند، عربستان، آفریقا و استرالیا را در بر می‌گرفت ـ درهم شکسته شد و قسمتهای قاره‌ای امروزی پدید آمدند. فشار حاصل از نشست توده‌های رسوبی ژئوسنکلینال تتیس در دوران سوم، در چین‌خوردگیهای شدید امروزی که از قفقاز تا آسیای جنوب شرقی امتداد دارند، اهمیت تعیین کننده‌ای داشته است
آسیای شمالی و جنوبی در ابتدا به واسطه این روند تکتونیک، به صورت یک قاره مجزا درآمد. بخشی از مناطقی که پیشتر چین‌خورده بودند، به قطعات چندی تقسیم شدند و به صورت جزایر و سکّوهایی درآمدند و با اصولاً به شکل پدیده‌هایی وسیع بالا آمدند یا فرو رفتند. البته، در این میان، توده‌های آتش‌فشانی از اعماق زیاد زمین فعالیت داشتند و با آتش‌فشانهای سطحی کهامروزه هنوز فعال هستند، در ارتباط بوده‌اند. کوه‌زاییها به مرحله پایانی این چنین‌خوردگیها مربوط بوده و عمدتاً در پلیوس آغاز شده‌اند. درنتیجه، به سبب این کوه‌زاییها، آسیای جنوبی، خاورمیانه خشک و گرم، آسیای مرکزی با زمستانهای خشک و سرد و قسمتهای حاره و موسمی آسیای جنوب شرقی از یکدیگر مجزا شدند ، امروزه، همان‌گونه که زلزه‌های متعدد نشان می‌دهند، روند کوه‌زایی در آسیا هنوز ادامه دارد کوههای چین‌خورده جوان که در قاره آسیا به‌طور کلی از غرب به شرق کشیده شده‌اند، تکیه‌گاه واقعی این واقعی به شمار می‌آیند. اینکوهها در غرب و بیشتر در آسیای مرکزی، دشتها و جلگه‌های مرتفعی را تشکیل می‌دهند کهمهمترین عنصر ساختار سطحی زمین در آسیا هستند. این‌گونه اشکال، جلگه‌های متفاوتی ازفلات تبت با ارتفاع را تشکیل می‌دهند که مهمترین عنصر ساختار و سطحی زمین در آسیاهستند. این‌گونه اشکال، جلگه‌های متفاوتی از فلات تبت با ارتفاع متوسط ٠٠٠‘۴ متر از سطح دریا تا چاله تورفان را که پایینتر از سطح دریا قرار گرفته است در بر می‌گیرند .

خشکیهای سکو مانند، عنصر دیگری از ساختار اشکال سطحی در آسیا به شمار می‌روند که در حاشیه کوههای چین‌خورده و جلگه‌های مرتفع قرار دارند. نمونه‌های مشخص آنها عبارتند از سکوی عربستان، سیبری و هند. در کنار این اشکال، دشتهای پست واقع در حاشیه که از نظر ساختار متفاوت هستند و به ولسطه عبور رودخانه‌های بزرگ قطع می‌شوند، چشم‌اندازهای ویپه‌ای برای درپایی و توسعه فرهنگهای انسانی و فضای زیستی برای نیمی از جمعیت جهان فراهم آورده‌اند. این نواحی، پیش از همه عبارتند از دشتهای دجله و فرات، سند، گنگ و براهماپوترا که از دوران باستان دارای اهمیت بوده‌اند، و دشتهای رودخانه‌ای واقع در آسیای جنوب شرقی و آسیای جنوبی و همچنین دشتهای وسیع سیبری زمین‌شناسی و اشکال سطحی زمین نقش تعیین کننده‌ای به عهده دارد. بیش از هرجا، در جزایر ژاپن و آسیای جنوب شرقی،چشم‌اندازهای خاص آتش‌فشانی همراه با قلل خاموش یا فعال وجود دارند. فعالیت این آتش‌فشانها، معمولاً با زلزله‌های دریایی و خشکی که صرفاً به علل تکتونیکی روی می‌دهند، همراه است و غالباً برای سکنه آنها خساراتی به بار می‌آورد در آسیا، اشکال گوناگون ساحلی نیز، چه از نظر نحوه تشکیل و چه از نظر اهمیت، بسیار متنوعند

. براساس چنین ویژگیهایی، آسیا از لحاظ توده‌های کوهستانی و رشته‌کوههای منشعب از آنها در میان قاره‌ها منحصر به فرد است. تفاوتهای شدید از نظر اشکال پستی و بلندی یعنی وجودسرزمینهای پست جلگه‌ای وسیع در کنار سرزمینهای مرتفع گسترده و رشته‌کوههای بلند وهمچنین تأثیر جداسازندة‌ این رشته‌کوهها، باعث شرایط خاص و تنوع اقلیمی این قاره شده است، به نحوی که در هیچ قسمت دیگری از کره زمین، این پدیده‌ها به این صورت در کنار یکدیگر مشاهده نمی‌شوند.

آسیا را از نظر اشکال پستی و بلندی، می‌توان به ۴ بخش تقسیم نمود: الف ـ زمینهای پست جلگه‌ای شمالی؛ ب ـ مثلث مرکزی کوهها و فلاتها؛ ج ـ فلات قدیمی جنوبی؛ د ـ دره‌های وسیع رودخانه‌ای (
بیش‌تر قاره آسیا کوهستانی است. تنها ۴/١ آن جلگه‌ای و پست و بیش از ٣/١ آن زیادتر از ٠٠٠‘١ متر ارتفاع دارد ، V/٢. جلگه‌های مرتفع و دشتهای پست، دورتادور توده‌‌های کوهستانی مرکزی را فرا گرفته‌اند. آسیا نه تنها مرتفع‌ترین قلل جهان (هیمالیا با قلل بسیاری بیش از ٠٠٠‘٨ متر ارتفاع و قله اورست به ارتفاع ٨۴٨‘٨ متر) را در خود جای داده است ، بلکه در حاشیه شرقی خود، عمیق‌ترین چاله‌های دریایی (چاله فیلیپین با ۵١۶‘١٠ متر عمق) را نیز داراست.

آب و هوا: با توجه به وسعت بسیار زیاد آسیا و تنوع شدید از نظر عوامل جغرافیایی مؤثر در شرایط آب و هوایی، مانند عوض جغرافیایی، پراکندگی و طرز قرار گرفتن ناهمواریها و دوری و نزدیکی به دریاها در این قاره انواع گوناگون آب و هوا مشاهده می‌شود. قلل مرتفع آسیا از لحاظ اقلیمی در ناحیة یخ‌بندان دائمی قرار دارند. از سوی دیگر، قسمتهای وسیعی از جلگه‌های مرتفع تبت دارای ارتفاعی هستند که تراکم هوا در آنجا به نیمی از مقدار تراکم هوا در ارتفاع هم‌سطح دریا می‌رسد.
کوههای گسترده در قسمتهای مرکزی آسیا، به صورت دیواری از غرب به شرق، بخشهایوسیعی از شمال قاره را از آسیای جنوبی و نزدیک (خاورمیانه) جدا می‌سازد و بدین‌سان، یک خط تقسیم اقلیمی مشخص به وجود می‌آورد. سرزمینهای بلند و مرتفع با حواشی کوهستانی باعث ایجاد چشم‌اندازهای جلگه‌ای با انواع متباین آب و هوا می‌گردند. آسیا بیش از بقیة قاره‌ها دارای تنوع درجة حرارت است. این امر به علت موقع جغرافیایی این قاره و وسعت زیاد آن به عنوان یک خشکی به هم پیوسته است. سردترین نقاط جهان در آسیا قرار دارد. درجة حرارت در سیبری تا ْ٣/٨٨- سانتی‌گراد (ورخویانسک ) کاهش می‌یابد، هرچند درجة حرارت در تابستانهای کوتاه این منطقه تا ْ٣٨ سانتی‌گراد می‌رسد. در قسمتهای جنوبی‌تر نیز زمستانها بسیار سرد است. به عنوان نمونه، در شرق دریاچة بالکال، درجة حرارت متوسط ژانوی/دی به ْ٣٠- سانتی‌گراد می‌رسد (بریتانیکا؛ پوکشیشفسکی، ؛ شاباد، از سوی دیگر، گرم‌ترین مناطق جهان نیز در آسیا واقع است. به عنوان نمونه، یعقوب‌آباد، واقع در مرز شرقی بلوچستان، بالاترین متوسط ماهانة کره زمین، یعنی۵/٣۶ سانتی‌گراد را نشان می‌دهد.

ْقارة آسیا از نظر میزان بارندگی نیز بیشتر تفاوتها را نشان می‌دهد. بخشهای وسیعی از بین‌النهرین، عربستان و دشتهای آسیای مرکزی و نزدیک (خاورمیانه) دارای میزان بارشی کمتر از ٢٠٠ ملی‌متر سالانه هستند. برعکس، در چراپونچیِ آسام و در دامنة براهماپوترا، متوسط بارش سالانه به ۴٣٠‘١١ میلی‌متر می‌رسد.

وسعت بسیار زیاد و یکپارچگی قارة آسیا، به صورتی طبیعی باعث تعدیل جریان هوای جهانی می‌گردد. در این میان، پستی و بلندی نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. از آنجا که بخش عمدة شمال آسیا در منطقة بادهای غربی قاره‌ای قرار دارد، از آنجا که بخش عمدة شمال آسیا در منطقة بادهای غربی قاره‌ای قرار دارد، در زمستان به سبب نحوة تابش خورشید، یک منطقة فشار زیاد مداوم به وجود می‌آید که هوای شدیداً سرد را از طریق قلل و گردنه‌های ارتفاعات به سوی دریای اُخوتسک و منچوری هدایت می‌کند. این منطقة فشار زیاد، تنها در قسمتهای آزاد و باز آسیای شمالی به صورت بادهای شدید و توفان عمل می‌کند. آنتی‌سیکلونهای زمستانی آسیایشمالی در حاشیة شمالی ارتفاعات عمل کرده و تنها در این قسمتها باعث جریان هوای شرقیمی‌گردند، اما این بادها به سوی فلات تبت و کوههای مرتفع جریان نمی‌یابند. نواحی دستی منفرد، حوزه‌های هوای سرد زمستانی را می‌سازند که شدت سرما در این نواحی توسط ویژگی کوهها و ارتفاعات پیرامونی تعیین می‌گردد. بادهای موسمی شمالی هندوستان و آسیای جنوب شرقی که در زمستان می‌وزند نیز به همین نحو هیچ‌گونه ارتباس مستقیم با آنتی‌سیکلون آسیای شمالی ندارند .در مقابل، بادهای موسمی شمال شرقی دریاهای ژاپن و چین شمالی از منطقة فشار زیاد آسیای شمالی تغذیه می‌گردند.

هستة فشار زیاد هوای زمستانی، در قسمت شمالی کوهستان آلتای قرار دارد. بادهاس زمستانی، بسیار خشک و سردند. این بادها پس از عبور از روی دریا جذب رطوبت نموده، بدین‌سان باعث ریزش باران می‌گردند. بادهای موسمی زمستانی در آسیای جنوب شرقی، عامل اصلی بارندگی هستند. این بادها در سوماترا، بورنئو و جاوه، بادهای موسمی غربی تابستانی در هندوستاناشتباه گرفت .

در تابستان، یک منطقة فشار کم بر روی قارة آسیا به وجود می‌آید. تحت تأثیر این منطقه فشار کم، منطقة بادهای غربی ناحیة داخلی حارّه به سوی قسمتهای شمالی کشیده می‌شود. البته، تأثیر کمتر از ارتفاعات گاتهای غربی و هیمالیا را که باعث صعود بادهای موسمی تابستانی می‌شوند نیز باید در نظر داشت.
بادهای موسمی غربی به قسمتهای داخلی هندوستان، یعنی در مسافاتی دورتر از هیمالیا نیز به صورت حارّه‌ای می‌رسند. بارانهای موسمی، به شکل یک حادثة طبیعی، در زمانی خاص شروع می‌شود. بادهای موسمی تابستانی آسیای شرقی را گذشته از آن که بسیار ضعیف‌ترند، نباید با بادهای موسمی حاره‌ای آسیای جنوبی یکسان دانست. گذشته از بادهای متغیر و منظم آسیای جنوبی، باید از تایفونها (توفانها) نام برد. این بادها در شمال استوا شکل گرفته و غالباَ در جهت شمال غربی و شمال می‌وزند و سپس به سمت شمال شرقی و شرق، مسیر خود را تغییر می‌دهند. بادهایی مشابه، در دورة متغیر موسمی در دریای عمان و خلیج‌فارس، یعنی در ژوئن و اکتبر پدید می‌آیند. این نوع بادها در خلیج بنگال طی ماههای ژوئیه و سپتانبر و در شرق دریای چین در سپتامبر شدت می‌گیرند.

آبها: به سبب وسعت زیاد اقالیم خشک در قسمتهای داخلی آسیا، این قاره بزرگ‌ترین حوضة آبریز داخلی در جهان به شمار می‌رود. این حوضه حدود ٠٠٠‘٠٠٠‘١٣ کمـ ٢، یعنی ٣/١ خشکیهای جهان را در بر می‌گیرد. علاوه بر این، حوضه‌های کوچک‌تر در شبه‌جزیرة عربستان و نیز در سوریه و آسیای صغیر دیده می‌شوند. از سوی دیگر، رودخانه‌های بزرگی همچون سیر دریا و آمودریا (سیحون و جیحون) یا تاریم مشاهده می‌شوند که به دریاچه‌های بسته می‌ریزند و یا در شنهای بیابانی فرو می‌روند ، شبکه‌های بزرگ رودخانه‌ای آسیا به بزرگ‌ترین جریانهای سطحی زمین تعلق دارند. این رودخانه‌های طویل از توده‌های مرتفع کوهستانی سرچشمه گرفته، عمدتاً به سوی شمال، شرق و جنوب شرقی، به دریاهای پیرامونی می‌ریزند .

آبدهی (دِبی) رودخانه‌ها در آسیا با نوسانات شدید فصلی و سالانه همراه است. رودخانه‌های واقعدر سیبری، در بخشی از سال یخ‌بسته و در بهار و آغاز تابستان، به علت ذوب یخ و برف از جنوب به شمال، و رها شدن خشکی از یخ‌بندان، باعث جاری شدن سیل می‌گردند. حداکثر آب تابستانی رودخانه‌های آسیای جنوبی و شرقی به علت بارانهای موسمی است. ٢ رودخانة دجله و فرات نیز در فصل بهار، باعث جاری شدن سیل می‌شوند و در پاییز کم‌ترین مقدار آب خود را دارند.

آسیا دارای دریاچه‌های بسیاری است. از یک سو، دریاچه‌های بسته در چاله‌ها از جمله خزر، آرال، دریاچه‌های واقع در استپهای قرقیزستان و نیز دریاچه‌عایی که دارای منشأ تکتونیکی هستند (مانند دریاچة بالکال با عمق بیش از ١٧٠٠ متر) مشاهده می‌شوند و از سوی دیگر، دریاچه‌هایی که به سبب بسته شدن کناره‌های درّه‌ای و یا بسته شدن دلتاهای بزرگ رودخانه‌ای به وجود می‌آیند (مانند دریاچة واقع در دلتای هوانگ‌هو ، یانگ تسه کیانگ و مکونگ ) جلب توجه می‌کنند. بالاخره می‌توان از دریاچه‌های کوچک بسیاری که حفره‌های آتش‌فشانی خاموش را پُر کرده‌اند (مانند جاوه و منچوری) نام برد.

پوشش گیاهی و حیات‌وحش: آسیا سهم عمده‌ای از انواع مناطق پوشش گیاهی جهان را داراست ، از آنجا که نحوة پراکندگی و ویژگی پوشش گیاهی شدیداً به آب و هوا بستگی دارد، صرفاً در رابطه با مناطق آب و هوایی می‌توان از آن بحث کرد.

در خاورمیانه، می‌توان به‌طور کلی، مراتع طبیعی با درختچه‌های پراکنده و بوته‌های خاردار را به عنوان شاخص پوشش گیاهی طبیعی به شمار آورد آب و هوای مرطوب جنگلی، تمامی قسمتهای جزیره‌ای آسیای جنوبی را در بر دارد. در اینجا، در تمامی فصول سال باران می‌بارد و آب و هوای ساوانای مرطوب به وجود می‌آید که در این قسمتها زیر عنوان اقلیم موسمیجنگلی خوانده می‌شود .ساوانای خشک، بیش از هرجا در هندوستان مشاهده می‌شود، حال آنکه در آسیای جنوب شرقی، به سبب ویژگی کوهستانی این منطقه، به صورتی کامل قابل مشاهده نیست. ویژگی خاص پوشش گیاهی طبیعی در آسیای شرقی چنین است که کمربند جنگلی شمالی در بالای جنگلهای سرسبز تابستانی، مستقیماً در جهت کمربند جنگلی حارّه قرار می‌گیرد، حال آنکه در جاهای دیگر، میان این ٢ کمربند جنگلی، کمربند بیابانی و اِسْتِپی قرار دارد. اگرچه در چین نیز استپهای بی‌درخت وسیعی به جای پوشش گیاهی مشاهده می‌ِود. به‌ویژه در جزایر ژاپن، انواع درختان منطقة جنگلی حاره و شبه‌حاره قابل توجه هستند ،. در ناحیة کمربند فشارزیاد شبه‌حاره که در آسیا در جهت شمال کشیده می‌شود، شکل‌یابی استپها و بیابانها صرفاً در ارتباط با پراکندگی فصلی بارانهای ناچیز و درجة حرارت است. مناطق وسیع بیابانی در آسیا، تنها به صورتی منفصل مشاهده می‌شوند و غالباً با مناطق استپی از یکدیگر جدا می‌گردند .

در آسیای مرکزی و شمالی، پوشش گیاهی از بوته‌های خاردار و مقاوم در برابر نمک در قسمت بیابانی، جنگلهائی در بخشهای کم‌ارتفاع کوهها و نیز جنگلهای سوزنی برگ، در قسمتهای مرتفع‌تر تشکیل می‌شود که در قسمتهای شمالی، به مراتع و علفزارهای آلپی منتهی می‌گردند که پس از آنها، دره‌های لخت و یخچالها واقع شده‌اند

در آسیای شرقی، پس از منطقة آب و هوای خشک، اقلیم جنگلی و سرد شمالی قرار دارد که در زمستانها خشک است و منطقة شمال چین و منچوری را نیز در بر می‌گیرد (ایست، ٣۶٠). قسمت عمدة آسیای شمالی در منطقة اقلیم برفی و جنگلی سرد شمالی با جنگلهای مخلوط واقع است. پس از آن، به سمت شمال، این کمربند اقلیمی به منطقة توندرا منتهی می‌شود که در پی آن، جنگلهای سوزنی برگ تایگا قرار دارند
حیات وحش در قارة آسیا بسیار متنوع است. در شمال قاره، انواع خرگوش، روباه، خرس و گوزن قطبی وجود دارند. در قسمتهای جنوبی تایگا، این انواع، متنوع‌تر است، ازجمله گرگ، گوزن، آهو و مانند آن
در مناطق گرم آسیای نزدیک (خاورمیانه)، حیات وحش دارای ویژگیهای مدیترانه‌ای است. در استپها و صحراهای بخش شرقی، انواع بز کوهی، اسب و همچنین خر وحشی زندگی می‌کنند. در بخشهای مرتفع کوهستانی، گوسفند و بُز وحشی، یوزپلنگ و مانند آن وجود دارند. در خاورمیانه و هندوستان، ببر، پلنگ، انواع خرس، سگ وحشی، انواع میمون، فیل، گوزن، بز کوهی و گاومیش و ضمناً در آسیای شرقی و جنوب شرقی گیبون ، پاندا (خرس چینی) و دیگر جانوران زندگی می‌کنند.

بخش دوم ـ سابقة تاریخی

تمدنهای آسیایی: آسیا با ارائة نمونه‌هایی از هوموارکتوس نه تنها نمایانگر دوره ةای زندگی آغازین انسان است، بلکه بعدها صحنة روندهای تکامل جامعه‌های انسانی بوده است. قدیمی‌ترین یافته‌های مربوط به زندگی انسان، انسان جاوه (پیتک آنتروب) و انسان چین از آسیا بوده است.جمجمة بشری است و افزارهایی که همراه آن یافت شده‌اند، کهن‌ترین دست‌افزار انسانی به شمار می‌رود دوران نوسنگی را عصر کشاورزی دانسته‌اند. در این دوران، در برخی نواحی آسیای نزدیک (خاورمیانه)، انسان از مرحلة جمع‌آوری و شکار به مرحلة کشت و اهلی کردن برخی جانوران، انتقال یافت آسیا ضمناً صحنة گذار انسان از این مرحله به مراحل استفاده از فلزات مختلف بوده است. قدیمی‌ترین فلزی که مورد استفادة انسان قرار گرفته مس بوده است این فلز در ۴۵٠٠ ق م در بین‌النهرین مورد استفاده بوده است اختراع خط نیز مربوط به آسیاست. قدیمی‌ترین نوشته‌ها مربوط به سومر (٣۶٠٠ ق م) و نواحی جنوبی بین‌النهرین و عیلام است .

آسیا، درواقع، خاستگاه و جایگاه زندگی اولیة نژاد مغولی، سرزمین اصلی اسکیموها و سرخ‌پوستان و شاید حتی مهد نخستین انواع بشر امروزی (هموساپین) بوده است ؛ تاریخ آسیا، تاریخ فرهنگهای گوناگون است.

در دوران باستان، تمدنهای آسیایی، به‌طور کلی، نمایانگر تضاد میان شیوة زندگانی در فرهنگهای یکجانشین (چین، هند، ایران و بین‌النهرین) و اقوام کوچندة ترکستان، ماورءالنهر و عربستان بوده است کهن‌ترین نشانه‌های تمدن خاورمیانه مربوطه به ٠٠٠‘۵ سال ق م است که در ایران ـ تپه‌حصارِ دامغان و تپه‌سِیَلْکِ کاشان ـ و در قسمتهای شمالی بین‌النهرین ـ تل حَلَفْ در خاپور ـ پیدا شده است .آثار تمدنی مکشوفه در هند ـ پنجاب و موهنجودارو ـ نمایانگر تمدن شهری قابل توجهی است که در مقایسه با تمدن بین‌النهرین، اوج آن در ٢٨٠٠ تا ٢۵٠٠ ق م بوده است. ظاهراً، این تمدن از راه بلوچستان و شوش با دنیای سومر مربوط می‌شده است .این آثار را کهن‌ترین آثار تمدن بشر دانسته‌اند در سدة ۴ ق م، دولت هخامنشی ایران توسط اسکندرمقدونی فرو پاشید و همراه با آن فرهنگ یونانی(هلنیسم) به آسیای نزدیک (خاورمیانه) و ترکستان و حتی هندوستان راه یافت در مقابل، اندیشه‌های مذهبی در همین زمان از آسیا به سوی غرب جاری شد.

در سده‌های میانه، امپرانوری مغولان، بخشهای آسیای شرقی، آسیای مرکزی و خاورمیانه و حتی آسیای جنوب شرقی ـ بجز ژاپن ـ را به صورتی یکپارچه به زیر سلطة خود آورد لشکرکشیهای تیمور حدود آغاز قرن ٩ق/١۵م به حضور ترکها در صحنة آسیای نزدیک، نیروی تازه‌ای بخشید .تأثیر دستاوردهای فرهنگهای آسیایی در تکامل اندیشه‌های فلسفی و علمی اروپا ـ به‌ویژه در سده‌های میانه ـ غیرقابل انکار است.
نژادها: تقریباً از همة نژادهای بشری در اسیا وجود دارد. نژاد مغولی، اروپایی، سیاه‌پوست و نژادهای استرالیایی. نژاد مغولی در آسیای جنوب شرقی، مرکزی و شرقی و نیز به صورت گروههای کوچکتر در آسیای جنوبی و خاورمیانه زندگی می‌کنند که خود به ٣ گروه نژادی تقسیم می‌شوند. نژاد اروپایی به صورت شاخه‌های جنوبی آن ـ ارمنی و هند و ایرانی ـ در آسیای جنوب غربی و شمال هند دیده می‌شوند. شاخه‌هایی از نچاد سیاه در آسیای جنوب شرقی و جنوب هند و نژادهای استرالیایی به صورتی پراکنده در آسیا زندگی می‌کنند.

زبانها: همان‌گونه که تقسیم‌بندی نژادی قارة آسیا به آسانی امکان‌پذیر نیست، دسته‌بندی زبانی آن نیز به سادگی عملی نمی‌باشد. وجود گروههای کوچک زبانی در مناطق حاشیه‌ای این قاره، به پیچیدگی این چنین دسته‌بندیی می‌افزاید. باتوجه به برداشتهای گوناگون زبان شناختی، می‌توان در آسیا به شاخه‌ها و گروههای زبانی مختلفی دست یافت. در آسیای شمالی و مرکزی گروه زبانی اورال ـ آلتایی رواج دارد که خود به زیرشاخه‌های متعددی تقسیم می‌شود. در آسیای شرقی و جنوب شرقی گروه زبانی چینی ـ تبتی، در آسیای شمالی، ایران و هند، گروه زبانی هند و اروپایی، در آسیای جنوبی زبانهای دراویدی و در میان برخی کشورهای خاورمیانه زبانهای سامی با زیرشاخه‌های مربوط به خود رواج دارد. پیچیدگی و تنوع زبانی بیش از همه‌جا درآسیای جنوبی و جنوب شرقی مشاهده می‌شود. در آسیای جنوبی برای دسته‌بندی زبانی، شاخه‌های عمده را به ١۵ دسته تقسیم می‌کنند گروهها و زیرشاخه‌های زبانی در آسیا را می‌توان به صورت جدول صفحة بعد نشان داد زبانهای دراویدی در آسیای جنوبی (تامیل، تولو، تلوگو و مانند آن) ازجمله زبانهایی هستند که مانند برخی زبانهای استرالیایی ـ آسیایی (موندا، مون‌خمر و خاسی) کمتر با زبانهای دیگر امتزاج یافته‌اند.

آشنایی اروپائیان با آسیا: در فرهنگهای کهن آسیا از زمانهای دور، اطلاعات نسبتاً وسیعی از این سرزمین و همسایگان آن وجود داشته است .اما آشنایی اروپاییان با مردم و سرزمین آسیا به دوره‌های بعدی مربوط می‌گردد که می‌توان آن را بع ٣ دورة مشخص تقسیم نمود:

دورة اول: این دوره به سده‌های نخستین میلادی تا اوایل سده‌های میانه مربوط می‌شود. در این دوره، یونانیان و اقوام آسیای صغیر، از طریق تماسهای غیرمستقیم و نیز سفرهایی بهسرزمینهای باستانی آسیای نزدیک (خاورمیانه)، اطلاعاتی دربارة آنها و مردمانشان به دست آوردند. این اطلاعات، گذشته از زمینة رفع نیازهای عادی و روزمره، در زمینة علمی نیز به صورتی منظم مورد استفادة وسیع قرار گرفتند. از آن میان می‌توان به اطلاعات هرودت، استرابون (۶٣ق م-٢٣م) و بطلمیوس قلوذی (١٠٠-١٧٠م) که تمامی اطلاعات جغرافیایی زمان خود را یکجا گرد آوردند.

گسترش معلومات در مورد آسیا به صورتی چشمگیر به لشکرکشی اسکندر به کشورهای ایران، توران، و هندوستان مربوط می‌شود. در این میان، نقش رومیها در مورد معرفی آسیا بسیار ناچیز است. باتوجه به علاقة رومیها به کالاهای آسیای جنوبی و شرقی، هیپالوس تاجر یونانی در حدود ۵٠م توانست با استفاده از بادهای موسمی از طریق دریا به هندوستان سفر کند و از آن زمان این مسیر مورد توجه قرار گرفت. در دورة قیصر مارک اورل ، یعنی در ١۶۵م، یک هیأت رومی از راه دریا توانست تا چین سفر کند
تجزیة امپراتوری روم، کشمکشهای مربوط به مهاجرتهای تاریخی اقوام، ویژگیهای زندگی در روم شرقی و سپس ظهور اسلام، دورة اول ارتباط اروپاییان با مردم آسیا را خاتمه داد .

دورة دوم: گسترش اسلام در سدة ٧م و مسلط شدن مسلمانان بر راههای دریایی، رونق تجارت میان اروپا و هند را مختل ساخت ، این دوره، جنگهای صلیبی را به دنبال داشت. در آغاز، این برخوردها باعث شد تا اروپاییان اطلاعات خود از خاورمیانه را مورد بازبینی قرار داده و تکمیل نمایند ، ٢١با اینهمه، اروپاییان نتوانستند آن‌طور که باید از اطلاعات جغرافی‌داناناسلامی ـ که دانششان بر پایة اطلاعات بطلمیوس و سپس یافته‌های نو بر اثر گسترش اسلام در آسیای جنوبی و آسیای میانه استوار بود ـ بهره‌گیری کنند. دستیابی به این دانش، اگرچه در سده‌های بعدی و پایان سده‌های میانی از طریق مسافرتهای بیشتر اروپاییان به دست آمد .اما بازبینی دانسته‌های کهنه و دسترسی به اطلاعات نو، از طریق حکومت مرکزی سازمان‌یافتة مغولها در سدة ٧ق/١٣م حاصل شد.

وحشت اروپاییان از حملة مغولها، ایشان را به جلب دوستی و هم‌پیمانی با آنان کشاند. این شرایط باعث شد تا هیأتهایی از جانب اروپاییان در سده‌های ٧-٨ق/١٣-١۴م با مغولها تماس برقرار کنند. حاصل این تماسها، سفرنامه‌هایی بود که اطلاعات دست اول و وسیعی از آسیا برای اروپاییان به ارمغان آورد. این اطلاعات باعث گردید تا دانسته‌های ناقص و نادرست اروپاییان اصلاح گردد.

تاجرهای سرزمینی که امروزه ایتالیا نامیده می‌شود، از زمانهای پیشتر، در حدود مناطق پیرامون دریای سیاه، با کمک اعراب به تجارت کالاهای آسیایی و وارد کردن آنها به اروپا مشغول بودند، در این دوره به فکر گسترش تجارت خود افتادند و بدین‌سان، تجار ونیزی به سوی قسمتهای آسیای مرکزی و آسیای شرقی به راه افتادند. در میان این تجار، خانوادة پولو نیز حضور داشتند. نیکولوپولو در سفر دوم خود (۶٧۴ق/١٢٧۵م)، برادر و نیز پسر خود مارکو را به همراه داشت. این سفر به آسیای شرقی مدت ١٧ سال طول کشید. مارکوپولو هنگامی که در ۶٩٠ق/١٢٩١م از راه دریا، چین را ترک می‌کرد، اطلاعات وسیع و ارزنده‌ای از شرق و به‌ویژه امپراتوری چین داشت که بعدها در زندان به صورت کتابی درآمد که اگرچه با ناباوری بسیاری روبه‌رو شد، اما در گسترش اطلاعات اروپاییان نسبت به شرق، نقش مهمی ایفا کرد.

در این زمان، کلیسا نیز به سبب گسترش اسلام، کوششهای خود را در زمینة ارتباط با آسیا توسعه داد و در همین زمان سر اسقفی برای کلیسای چین منصوب شد. این شخص /ان دومونته کوروینو بود که در آسیا گروه زیادی را به دین مسیح درآورد.

به هنگام فروپاشی امپراتوری مغولان در ٧۶٩ق/١٣۶٨م تغییر عمده‌ای به وقوع پیوست و سپس بازگشت سلسلة مینگ (٧۶٩-١٠۵۴ق/١٣۶٨-١۶۴۴م) به حکومت باعث شد تا گروههایتبشیری و بیگانگان مورد بدبینی قرار گرفته و بدین‌سان دروازه‌های چین به روی دنیای خارج بسته شود. بدین ترتیب، رابطة اروپاییان با آسیای شرقی برای مدتی قطع شد. با اینهمه، فرستادگان و مبشران مسیحی به عنوان پیشگامان اروپایی سناخت آسیا، وی/گیهای واقعی این قاره و دستاوردهای بسیاری را برای غربیان به ارمغان بردند. از سوی دیگر، فزونی قدرت عثمانی و گسترش سلطة آن در غرب از طریق فتح قطزنزنیه در ٨۵٧ق/١۴۵٣م و تصرف مصر در ٩٢٣ق/١۵١٧م، تماس مستقیم اروپاییان را با آسیای جنوبی و شرقی مختل ساخت .از همین دوره است که اروپاییان به واسطة نیاز به آسیا و بسته بودن و پرخطر شدن راههای زیرزمینی، به راههای دریایی روی آوردند. این دوره، سومین مرحلة تماس اروپا و آسیا را تشکیل می‌دهد

شالودة سفرهای تجارتی در این دوره، بر یافتن راههای دریایی به هندوستان استوار بود .اروپاییان در این زمان، با استفاده از اطلاعات جغرافی‌دانان اسلامی و تعلیمات جغرافی‌دانان یونانی، متوجه کروی بودن زمین شدند و بدین‌سان اسپانیاییها از طریق غرب و پرتقالیها از طریق شرق، به منظور یافتن راهی دریایی، به سوی چین و هند به راه افتادند.

در این دوره در زمینة یافتن راههای آسانتر سفر به آسیا، اقدامات مهمی به وقوع پیوست: دور زدن آفریقا و رسیدن به جنوب غربی هند توسط واسکوداگاما در ٩٠١ق/١۴٩۶م  و اندازه‌گیری پیرامون زمین توسط ماژلان در ٩٢۶ق/١۵٢٠م. گسترش تجارت پرتقالیها در هند، باعث از رونق افتادن تجارت مسلمین شد. در طول چند سده، سواحل هند، سیلان، مالاکا و جزایر ادویه به صورت یک شبکة ایستگاههای تجاری درآمد. در ٩٢۶ق/١۵٢٠م پرتقالیها به سواحل چین رسیدند و در نیمة دوم سدة ١٠ق/١۶م در ژاپن نیز به موفقیتهایی دست یافتند. در ٩۶۵ق/١۵۵٨م ماکائو توسط پرتقالیها اشغال شد و به صورت مرکز تجارت با چین درآمد.

به دنبال قعالیتهای پرتقالیها، یسوعیان نیز به چین راه یافتند. اهمیت اینان در این بود که مردم سده‌های ١١-١٢ق/١٧-١٨م اروپا را با دستاوردهای آسیای شرقی، ازجمله کاغذ و چینی، آشنا ساختند و ضمناً با انتقال فرهنگ چینی، نقشی ویژه در دورة روشنگری به عهده گرفتند. به‌طور کلی، می‌توان گفت، این دوره با بهره‌گیری اروپاییان از دستاوردهای فرهنگی آسیا مشخص می‌گردد. با اینهمه، آشنایی اروپاییان با آسیا در این دوره نیز محدود به نقاط نزدیک به سواحل بود.

درد سدة ١١ق/١٧م، تحقیقاتی به‌وی/ه در مورد اقیانوس آرام شروع گردید که در ارتباط مستقیم با اسیا و گسترش سلطة قدرتهای بزرگ آن زمان بود .با اینهمه، تا قرن ١٩ سرزمینهای داخلی آسیا، به‌ویژه آنهایی که زیر نفوذ چین بودند، برای اروپاییان ناشناخته ماندند. این نواحی عبارت بودند از برخی نواحی در چین و ژاپن در شرق و نیز شبه‌جزیرة عربستان در جنوب غربی قاره ، در سدة ١٣ق/١٩م بسیاری از این نقاط با حملة نظامی گشوده شد، اگرچه در نیمة دوم قرن ١٩هنوز هندِ انگلیس و هندِ شرقی هلند، مستملکات ایده‌آل اروپاییان به شمار می‌رفت. در همین دوره، توجه اروپاییان به نقاط آسیای مرکزی که تا آن طمان برای ایشان ناشناخته مانده بود، معطوف گردید. بدین‌سان، در آغاز سدة ٢٠، نقاط نامشخص نقشة آسیا برای اروپاییان معین و معلوم گردید، هرچند هنوز مسائل بسیاری در شناخت آسیا باقی است.

بخش سوم ـ تقسیمات و مسائل اجتماعی ـ اقتصادی

قارة آسیا را معمولاً بنابر ملاحظاتی خاص، به قسمتهایی چند تقسیم می‌کنند. به همین علت، این تقسیمات در منابع مختلف، متفاوت است .در این میان، اصطلاح «آسیای میانه یا مرکزی» که اصطلاحی جدید است، بیشتر جنبه‌ای سیاسی دارد و حتی موقع جغرافیایی آن مورد اختلاف است .برخی به جای آن، اصطلاح خراسان بزرگ و ماوراءالنهر را پیشنهاد می‌کنند .همچنین لفظ آسیای نزدیک و خاورمیانه و حدود جغرافیایی آن نیز مورد اختلاف است .

با توجه به ملاحظات عمومی، می‌توان آسیا را به قسمتهای زیر تقسیم نمود: آسیای شمالی، آسیای مرکزی، آسیای شرقی، آسیای جنوب شرقی، آسیای جنوبی و آسیای نزدیک(خاورمیانه).
آسیا از نظر اجتماعی ـ اقتصادی نیز مانند سایر جنبه‌ها، نمایانگر تنوع شدیدی است. بسیاری از قسمتهای این قاره به سبب ویژگیهای افراطی آب و هوایی و یا اشکال ناهمواری، از نظر اقتصادی به آسانی قابل بهره‌برداری نیست. از سوی دیگر، درجة رشد اجتماعی میان اقوام و ملل مختلف این قاره، تفاوتهای آشکاری را نشان می‌دهد. بسیاری از اقوام ساکن جزایر کوچک و دورافتاده و مناطق داخلی در آسیای شرقی و جنوب شرقی و نیز برخی قبایل در هندوستان، وٍداهای سیلان و بسیاری از اقوام جزایر اندونزی، در مراحل اولیة زندگی اجتماعی به سر می‌برند، حال آنکه جوامع دیگری که در رأس آنها ژاپن قرار دارد، به پیچیده‌ترین دانشهای فنیدست یافته‌اند.

بدین‌سان، آسیا از لحاظ اقتصادی ـ اجتماعی ساختارهای بسیار متفاوتی را در بر می‌گیرد: کشورهای بسیار صنعتی مانند ژاپن، کشورهای غنی از نظر مواد خام مانند کویت و ممالک عقب‌مانده از نظر اقتصادی نظیر بنگلادش، در بسیاری از کشورهای آسیایی، رشد و توسعة اقتصادی با رشد جمعیت همگام نیست. به عنوان نمونه، در خاورمیانه، تولید زراعی طی دهة ١٩٧٣-١٩٨٢م به میزان ٣٣ % افزایش داشته است، اما باتوجه به تولید سرانه، افزایش چندانی در این زمینه مشاهده نمی‌شود. از سوی دیگر، نه تنها حجم صادرات تولیدات کشاورزی در این منطقه طی این مدت ۵% کاهش یافته، بلکه به میزان واردات این نوع تولیدات ١۶٩ % افزوده شده است («اطلس جهانی اقتصاد»، ٢/١۵٩). گذشته از این، بسیاری از ممالک این قاره با مشکلات ناشی از حوادث طبیعی، مانند سیل و خشکسالی و نیز رویدادهای سیاسی درگیر هستند.

کشاورزی هنوز منبع تأمین معاش غالب مردم در اکثر کشورهای آسیایی است. در آسیای جنوبی، جنوب شرقی و شرق، حدود ۶٢ % از جمعیت فعال در بخش کشاورزی فعالیت دارند که این میزان در نپال به حداکثر یعنی ٩٣% و در کرة جنوبی به حداقل خود یعنی ۴٠ % می‌رسد. سهم کشاورزی در تولید ناخالص ملی کشورهای این منطقه ٣۴ % است.این مقادیر در سایر کشورها متفاوت است. در افغانستان، ٧٨ % از جمعیت فعال از طریق کشاورزی زندگیمی‌کنند و سهم زراعت در تولید ناخالص ملی به ۵٣ % می‌رسد، حال آنکه این مقدار در ترکیه ٢۵ % و در عربستان به ٢ % تولید ناخالص ملی بالغ می‌گردد .

با همة دگرگونیهایی که در کشورهای آسیایی پدید آمده است، هنوز بهره‌گیری از شیوه‌های قدیمی کشت و آسیب‌پذیری محصولات زراعی در برابر ناملایمات طبیعی ویژگی بارز فعالیتکشاورزی است. البته، بازده تولید در هکتار در برخی کشورهای آسیایی از طریق کاربرد کود شیمیایی، گسترش آبیاری، ماشین‌آلات و همچنین در نتیجة اصلاحات ارضی بهبود یافته است.

با آنکه بعضی از کشورهای آسیایی در رابطه با تولید برخی محصولات کشاورزی در مقایسة جهانی به عنوان تولیدکنندة اصلی به شمار می‌آیند، قادر به تأمین نیازهای خود نیستند و درنتیجه، در فهرست واردکنندگان اصلی همان محصولات قرار دارند. در این زمینه، می‌توان تولید برنج را ذکر کرد. کشورهای آسیایی در ١٩٧٩-١٩٨٠م بیش از ٢/٣٠٩ میلیون تن از حدود ٩/٣٧۴ میلیون تن تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دادند، حال آنکه مثلاً اندونزی در همین سال به عنوان سومین تولیدکنندة جهانی این محصول، بزرگ‌ترین واردکنندة برنج به شمار می‌رفت .چین به عنوان سومین تولیدکنندة جهانی گندم در همین سال («آمار جهانی»، ٢٢٩)، یکی از واردکنندگان عمدة این محصول در سطح جهان به شمار می‌رفت .

استخراج مواد معدنی در آسیا از اهمیتی خاص برخوردار است. غنی‌ترین منابع نفت جهان، در خاورمیانه، آسیای جنوب شرقی، چین و بخش آسیایی شوروی قرار دارند. تنها در منطقة خلیج‌فارس، حدود ۶٠ % از منابع نفت و ٢۵ % از ذخایر جهانی گاز وجود دارد («اطلس جهانی اقتصاد»، ٢/١۶۴). ذخایر نفتی در اندونزی ۵/١ درصد و در چین بیش از ٣ درصد از منابع جهانی است . بسیاری از منابع نفتی اتجاد جماهیر شوروی ـ به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندة نفت جهان در بخش آسیایی آن واقع است.

از این گذشته، منابع عظیم ذغال‌سنگ، سنگ آهن و منگنز به‌ویژه در بخش آسیایی شوروی، چین و هند وجود دارد. بزرگ‌ترین صادرکنندگان قلع در جهان، مالزی، اندونزی و تایلند هستند.

در دو دهة اخیر، تولید صنعتی ـ به‌ویژه صنایع سنگین ـ در آسیا به پیشرفتهایی رسیده است. مراکز صنعتی این قاره در بخش آسیایی شوروی، جمهوری خلق چین، هند، هنگ‌کنگ و به‌ویژه در ژاپن قرار دارند. در کنار این مراکز می‌توان از سنگاپور، کرة شمالی و کرة جنوبی و تایوان نیز نام برد.
قدرت تجاری اصلی در آسیا ژاپن است. این کشور ٩۵ % از تولید مصنوعات این قاره را به خود اختصاص داده است. در ١٩٨٢م، ژاپن دومین تولیدکنندة جهانی فولاد، اولین تولیدکنندة جهانی اتومبیل سواری، دومین تولیدکنندة جهانی ویاسط نقلیه، بزرگ‌ترین سازندة جهانی کشتی و سازنده و عرضه‌کنندة بسیاری دیگر از تولیدات صنعتی جهان بوده است («آمار جهانی»،‌١۴٧، ١۴٨). پس از ژاپن، هند، کرة جنوبی، تایوان و هنگ‌کنگ قرار دارند.

کشورهای آسیایی از نظر برخورداری از سطح آموزش و بهداشت، میزان اشتغال، رفاه اجتماعی و درآمدها، تفاوتهای آشکاری را چه در سطح کشوری و چه در مقایسه با دیگر کشورها، نشان می‌دهند .
ساختار سنی طبقاتی در برخی کشورهای آسیایی، به‌ویژه در هندوستان، هنوز پابرجا است که خود از موانع جدی توسعه به شمار می‌رود (دورانت، ١/۶٧٠-۶٩٨). در آسیا، به‌طور کلی، هرجا زمین زراعی در دسترس است، جمعیت انبوهی گرد آمده‌اند و پرجمعیت‌ترین مراکز انسانی، بر این اساس، در نزدیکی رودخانه‌های بزرگ و سواحل واقع است (میردال، ۵٩ به بعد). رشد جمعیت نیز در آسیا در مقام مقایسه بسیار بالا است. در اندونزی، پاکستان، هند، برمه، فیلیپین و نپال، میزان رشد جمعیت ۴ تا ۵ % سالانه است. متوسط این مقدار برای تمامی قاره، برابر با ٣ % است در کنار عوامل

قاره آفریقا یکی از پنج قاره جهان و از حیث بزرگی دومین قاره پس از آسیا می باشد .
مساحت آن 30335000 کیلومتر مربع است که به این مقدار 20% خشکی های جهان را داراست .
آفرقا به واسطه تنگه سوئز و صحرای سینا به آسیا اتصال داشته و هم اکنون توسط کانال
سوئز از آن جدا شده است . در شمال آفریقا درياي مديترانه، در غرب آن ،اقيانوس اطلس
نو در شرق آن نیز اقیانوس هند و درياي سرخ و خليج عدن قرار دارد. قسمتهای شمالی و
مرکزی این قاره پوشیده از صحرایی بی آب و علف است و بزرگترین صحرای جهان به نام
صحرای بزرگ آفریقا با 8400000 کیلومتر مربع مساحت، در آن قرار دارد. اما دو منطقه
شمال آن در مجاورت دریای مدیترانه و جنوب این قاره معتدل و حاصلخیزی می باشند. خط
استوا این قاره را به دو بخش تقریبا مساوی تقسیم می کند به همبن دلیل بیشتر مساحت
آفریقا در منطقه مدارین ( مدار راس السرطان و مدار راس الجدی ) قرار گرفته که گرمای
زیاد آنرا توجیه می کند. آب و هوای مناطق مجاور با آبهای اقیانوس، گرم و مرطوب (
شرجی ) است، باران های سیل آسا فرو می ریزد و لذا این نواحی پوشیده از جنگلهای
استوایی می باشند. بزرگترین رود جهان که نيل نام دارد از رشته کوههایی در مرکز این
قاره سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود 6671 کیلومتر به دریای مدیترانه می
ریزد. یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان، یعنی تمدیان مصریان باستان نیز در کنار
همین رود شکل گرفت . قدمت این تمدن به چهار الی پنج هزار سال پیش می رسد . اهرام
ثلاثه و معابد دیگر از جمله آثار این دوره می باشد . در قستهای مرکزی آفریقا رشته
کوههایی قرار گرفته و بلندترین قله این قاره کایمانجارو نام دارد. این قله با 5895
متر ارتفاع بیست و یکمین قله جهان محسوب می گردد. همچنین سومین دریاچه جهان از حیث
بزرگی با 68800 کیلومتر مربع مساحت، به نام دریاچه ویکتوریا در شمال کشور تانزانیا
جای گرفته است. قاره آفریقا از حیث منابع زیرزمینی یکی از غنی ترین قاره های جهان
است. تقریبا تمام الماس جهان و بیش از یک سوم طلاهای کشف شده متعلق به این قاره می
باشد. لازم به ذکر است که بعضی از سرشارترین منابع مس جهان در غرب دریاچه های داخلی
قرار دارد. این قاره از حیث تنوع جانوری نیز در مکان بالایی ایستاده است . جانورانی
مانند زرافه ، اوکایی، اسب آبي،گوريل ، شير ، پلنگ ، کرگدن دو شاخ،. گورخر
آفریقایی، آهو، بوفالوی آفریقایی، فیل آفریقایی، مرغ گینه، کفتار آفریقایی، انواع
مار ها، شترمرغ صحرایی، انواع تمساحها و انواع حشرات.
تمدن و تاریخ آفریقا:


همانطور که گفته شد قاره آفریقا محل پذیرش یکی از قدیمیترین تمدنهای جهان
در دره نیل می باشد و تمدن مصری با چهار هزار سال سابقه در ردیف کهنترین تمدن ها
یعنی تمدن بين النهرين جای دارد. داخل این قاره تا قرن 15 میلادی ناشناخته و نفوذ
به آن به دلیل موانع بی شمار طبیعی غیرممکن می نمود و البته هنوز هم شناسایی کامل
آن میسر نگشته است. در ایام باستانی کوششهایی برای نفوذ به عمق این قاره انجام شد.
هرودوت در قرن پنم قبل از میلاد و هیئت اعزامی نرون ( امپراطور روم ) در قرن اول
بعد از میلاد، هردو برآمدند تا یکی از معماهای قدیم یعنی کشف منبع نیل را حل کنند،
ولی ناکام ماندند. در سال 146 قبل از میلاد، دولت کارتاژ که در شمال آفریقا، حکومت
بسیار نیرومندی تشکیل داده بود از رومی ها شکست خورد و به این ترتیب شمال آفریقا
برای مدت زیادی تحت استعمار رومیان درآمد. در قرن هفتم میلادی مطابق با قرن اول
هجری پای مسلمانان به آفریقا باز شد و در مدت چند قرن پس از آن سراسر شمال آفریقا
تحت سلطه آنان قرار گرفت. مسلمانان حتی از طریق شمال آفریقا و تنگه جبل الطارق به
اندلی ( اسپانیا ) حمله کردند و سالها در آن به حکومت پرداختند. آخرین حکومتهای
مسلمانان مربوط به دوران عثمانی در قرون 17 و 18 و 19 می باشد. اما در قرن 15
اروپائیان شروع به جستجوی سواحل آفریقا کردند. در همین ایام توانستند قاره آفریقا
را از قسمت جنوبی آن دور بزنند ( دماغه افیدیک----) در قرون 16 و 17 میلادی به
تدریج پای سوداگران پرتغالی، هلندی، فرانسوی، بریتانیایی به این قاره باز شد و
سرانجام جستجوی « سپیک » در سال 1876 و دیگران سرچشمه رود نیل را مکشوف ساخت. کشف
ثروت سرشار در داخل این قاره، باعث استعمار پر دامنه آن از سوی اروپائیان شد، به
طوریکه در سال 1912 این قاره بین دول اروپائی تقسیم شد و تنها مصر و حبشه و لیبی تا
حدودی استقلال داشتند. پس ازجنگ جهاني اول ، مستعمرات آلمان بین فرانسه و انگلستان
تقسیم گردید. در دومین سال جنگ جهانی دوم، یعنی در سال 1941 آلمان به کمک متحد خود
یعنی ايتاليا به شمال آفرقا شتافت و توانست تا نزدیکی های کانال سوئز نیز پیشروی
کند. در این منطقه جنگ های بسیار مهمی بین متحدین و متفقین به وقوع پیوست و نقطه
عطف جنگ جهانی دوم نیز در این منطقه رقم خورد. اما با تلاشهای گسترده بریتانیا که
در مصر مستقر بود و با کمک های آمریکا، متحدین در این ناحیه شکست خوردند و سرانجام
بقایای سپاه آلمان در سال 1943 از این قاره خارج گشتند. پس از جنگ جهانی دوم، به
تدریج تمامی کشورهای این قاره زیر نظر سازمان ملل متحد به استقلال رسیدند.

منبع  :http://incontestable.blogfa.com

بازی فلش اینترنتی موتور تریل

به دلیل بالا بودن حجم بازی اندک صبر کنید...

اروپا یکی از کم وسعت ترین قاره های جهان است و در منطقه ی معتدل قرار گرفته است

قاره ی اروپا را می توان دنباله ی قاره ی پهناور و مرتفع آسیا دانست. به همین جهت، برخی از جغرافیدان ها دو قاره ی آسیا و اروپا را یک قاره دانسته و آن را اوراسیا گفته اند. با این حال، رشته کوه اورال به عنوان یک مرز طبیعی، این دو قاره را از یک دیگر جدا می کند. در قاره ی اروپا سه شبه جزیره مهم وجود دارد:

۱.اسکاندیناوی

۲.بالکان

۳.ایبری

ناهمواری های اروپا به دو بخش متفاوت تقسیم می شود:

در مناطق شمالی اروپا کوه ها از نظر زمین شناسی فرسوده و قدیمی بوده، ارتفاع آن ها کم است و دارای قله های گنبدی شکل هستند. در این مناطق همچنین جلگه های پهناور و دریاچه های بسیار دیده می شود. به این منطقه از اروپا که در یک دوره ی بسیار طولانی، فرسایش، بلندیهای آن را صاف کرده و ناهمواری های ملایم در آن به وجود آورده است اروپای پیر می گویند.

رودهای اروپا:

رودهایی که در اروپای شمالی جریان دارند، تقریباً در تمام طول سال منظم و پرآب اند اما رودهایی که در جنوب جریان دارند در فصل های گرم سال میزان آبدهی آن ها کم می شود.
از رودهای اروپا اغلب برای آبیاری زمین های کشاورزی و کشتی رانی استفاده می شود. این رودها در حمل و نقل داخلی قاره ی اروپا نیز اهمیت زیادی دارند.

دانوب طویل ترین رود اروپاست که از چند کشور می گذرد. متأسفانه فعالیت های صنعتی و قرار گرفتن کارخانه ها در مجاورت این رود سبب شده است که دانوب همانند برخی رودهای دیگر اروپا به شدت آلوده می شود.

آب و هوا :

اروپا در منطقه ی معتدل کره ی زمین قرار دارد. به همین دلیل ، بیابآن های گرم و خشک، باران های سیل آسا و نواحی یخ بسته ی وسیعی در آن دیده نمی شود. به نقشه ی انواع آب و هوا در اروپا توجه کنید:

* باریکه ای از شمال اسکاندیناوی و ایسلند در آب و هوای قطبی دارند.
* سوئد و فنلاند و شمال شرق اروپا و آب و هوای سرد دارند. در این ناحیه ، زمستان های سرد و طولانی با بارش سنگین برف همراه است . تابستآن های این منطقه کوتاه و خنک است.

* مناطق مجاور اقیانوس اطلس، انگلستان و ایرلند، آب و هوای معتدل اقیانوسی دارند. این مناطق در زمستان به دلیل عبور جریان های دریایی آب گرم از سواحل آب و هوای معتدل دارند و در تابستان نیز هوا خنک است.

* مناطق جنوبی اروپا در سواحل دریای مدیترانه آب و هوای مدیترانه ای دارد. آب و هوای مدیترانه ای دو ویژگی دارد:
۱ – زمستان های معتدل و مرطوب ؛
۲ – تابستان های گرم و خشک

* مرکز و شرق اروپا به دلیل دوری از دریاها آب و هوای قاره ای یا بری دارد. میزان بارندگی در آن جا کم است و زمستان ها سرد و تابستان ها گرم است.

بادها:

اروپای شمالی و مرکزی : این مناطق در معرض وزش بادهای غربی که از اقیانوس اطلس می وزد، قرارگرفته است. در زمستان ها نیز بادهای سرد قطبی به این مناطق می وزد
اروپای مدیترانه ای : این منطقه در معرض وزش بادهای سرد و بادهای گرم است. بادهای گرم و خشک از صحرای بزرگ آفریقا می وزد. این بادها آنقدر گرم هستند که گاهی دمای هوا را در سواحل اروپا به ۴۰ درجه ی سانتیگراد نیز می رسانند که در نتیجه ی آن، به مزارع انگور و زیتون آسیب وارد می شود.
بادهای سرد نیزدر زمستان ها از کوه های آلپ برخاسته و این منطقه را تحت تأثیر قرار می دهند.

پوشش گیاهی:

با توجه به گوناگونی آب و هوا ، نوع پوشش های گیاهی در اروپا متفاوت است. به نقشه ی پوشش گیاهی اروپا توجه کنید. آیا جنگل ها و چمن زارها در اروپا وسعت زیادی دارد؟ تقریباً اروپا را جنگل پوشانده است. باران و رطوبت کافی و خاک مساعد موجب شده است که مناظر طبیعی زیبایی در این قاره به وجود بیاید.
مثلاً ⅔ خاک کشور فنلاند وسیعی از خاک کشور سوئد پوشیده از جنگل های مخروطی ( سوزنی برگ ها) است که در اقتصاد این کشورها بسیار مؤثر است.

جمعیت:

به علت وجود شرایط طبیعی مساعد در این قاره ، یعنی وجود جلگه های پهناور، رودهای پرآب، آب و هوای معتدل و ریزش باران کافی، همچنین به خاطر توسعه ی علم و صنعت، امکان کار و فعالیت اقتصادی در اروپا به خوبی فراهم شده است.به همین دلیل در بیشتر بخش های این قاره جمعیت متراکم است.
پرجمعیت ترین نواحی اروپا، در کنار رودهای مهم اطراف مراکز صنعتی و نواحی مساعد کشاورزی دیده می شود.
هر چند اروپا قاره ی پرجمعیتی است اما رشد جمعیت در آن کم است؛ زیرا خانواده ها به ویژه در کشورهای صنعتی، تمایلی به داشتن فرزند زیاد ندارند؛ از این رو رشد جمعیت در برخی از کشورهای اروپا مانند آلمان و ایتالیا به شدت رو به کاهش است.

نژادو زبان ودین:

اروپائیان از نظر نژاد سفید هستند و به تیره های مختلفی تقسیم می شوند زبان مردم اروپا به سه دسته تقسیم می شود. برخی از زبان ها مانند ایتالیایی و اسپانیایی ریشه ی لاتین، برخی مانند آلمانی و انگلیسی و ریشه ی ژرمنی و برخی دیگر مثل روسی و لهستانی ریشه ی اسلاو دارند. بیشتر مردم اروپا پیرو دین حضرت مسیح (ع) هستند.
دین مسیحی به سه مذهب بزرگ کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس تقسیم می شود. کاتولیک ها از رهبر مذهبی و روحانی خود پاپ که محل اقامت او در واتیکان است پیروی می کنند. مسلمانان در همه ی قاره ی ا روپا پراکنده اند اما شمار زیادی از آنان در شبه جزیره ی بالکان (آلبانی ، بوسنی، هرزگوین، بلغارستان، بخش اروپایی ترکیه) زندگی می کنند.
در این کشورها مساجدی با شکوه و کهن وجود دارد.

وضعیت اقتصادی:

قاره ی اروپا دارای منابع زیرزمینی از قبیل معادن زغال سنگ و نفت (در دریای شمال) است اما این منابع نمی تواند پاسخ گوی صنایع عظیم این قاره باشد.
از این رو، اروپا برای ادامه ی حیات صنایع خود به منابع معدنی و مواد اولیه ی کشورهای دیگر نیاز دارد و وارد کننده ی این مواد است. در گذشته ، کشورهای اروپایی برای برآوردن نیاز خود به استعمار قاره های دیگر روی می آوردند.
امروزه اروپا با استفاده از علم و فناوری جدید توانسته است از بزرگ ترین مناطق صنعتی جهان باشد. کالاهای صنعتی کشورهای چون آلمان، انگلستان و فرانسه به سراسر جهان صادر می شود.
کشاورزی تقریباً در همه جای اروپا رایج است و با استفاده از ماشین آلات مدرن و شیوه های علمی صورت می گیرد.
در جنوب اروپا، آب و هوای مدیترانه ای سبب شده است که در این منطقه محصولات ویژه ای چون زیتون ، مرکبات و انگور به عمل آید.
در آن جا، دامداری و دامپروری نیز با شیوه های علمی انجام می شود و میزان تولید محصولات گوشتی و لبنی زیاد است. بسیاری از فرآورده های گوشتی و لبنی کشورهایی چون هلند و دانمارک به خارج اروپا صادر می شود.
صنعت ماهیگیری نیز به سبب دسترسی به دریاها و اقیانوس اطلس در اروپا رونق دارد و نروژ از کشورهایی است که در این صنعت فعالیت چشمگیر دارد.
قاره ی اروپا به دلیل داشتن مراکز فرهنگی و تاریخی فراوان نظیر موزه ها، کلیساها و دانشگاه ها، مورد توجه گردشگران است. جاذبه های طبیعی سواحل آفتابی طولانی در مدیترانه، ورزشگاه های زمستانی در کوه های آلپ و بالاخره، داشتن مراکز خرید و فروشگاه های بزرگ، پیوسته مورد بازدید جهان گردان سراسر دنیا قرار می گیرد. اسپانیا، ایتالیا، فرانسه از جمله کشورهایی هستند که از طریق ورود جهان گردان درآمدهای بسیار زیادی کسب می کنند.

اروپا-Europe- یکی از قاره های برجسته جهان است. این قاره، همان طور که در بالا نیز اشاره کردیم، بزرگترین و پرجمعیت ترین قاره دنیا نیست. کشورهای زیبا که پیشینه هنری بسیار غنی دارند همچون فرانسه، ایتالیا، سوئیس، میلان، ونیز و … در این قاره زیبا قرار دارند. اروپا یکی از مقاصد گردشگری بسیار محبوب در سرتاسر جهان است. سالانه افراد بسیاری برای گردش و تفریح، قاره اروپا و کشورهای جذاب آن را انتخاب می کنند.

اطلاعات گردشگری

قاره اروپا، یکی از قاره های کوچک کره زمین است. مساحت این قاره حدود ده میلیون کیلومتر مربع و جمعیت آن حدود ۶۰۰ میلیون نفر است.
اروپا در واقع شبه جزیره ای در شمال غرب اوراسیا و – آسیا و اروپا – و شمال قاره آفریقاست. اروپا را به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل شمالی، قاره سبز می نامند. این قاره، بین دریای سیاه در جنوب شرقی، دریای مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد.

هر کدام از کشورهای این قاره جاذبه های گردشگری خود را دارند و اطلاعات توریستی مجزایی برای آن وجود دارد.

تعداد گردشگران سالیانه قاره اروپا

تعداد افرادی که سالیانه به قاره اروپا سفر می کنند مشخص نیست. این تعداد آن قدر زیاد است که نمی توان آمار مشخصی در مورد آن ذکر کرد. گردشگران فراوانی از سراسر دنیا برای بازدید از ونیز، فرانسه، واتیکان، ایتالیا، پاریس، لندن و … به قارع اروپا سفر می کنند. این قاره مملو از شهرها و کشورهای بسیار زیبا و دیدنی است و میلیون ها نفر در طول سال به آنجا مسافرت می کنند و از زیبایی های این شهرها لذت می برند.

درباره قاره اروپا

اروپا در طول تاریخ شاهد جنگ ها فراوان بوده است. جنگ های جهانی اول و دوم در این قاره به وقوع پیوسته است. جنگ بین انگلیس و فرانسه، جنگ های صلیبی و … همه مربوط به قاره اروپا هستند. انقلاب های فراوانی نیز در این قاره رخ داده اند. از جمله می توان به انقلاب فرانسه، انقلاب صنعتی، رنسانس و … اشاره کرد. اروپا را می توان مهد هنر و مد دانست. فرهنگ مردمان این قاره بسیار بالاست و می توان گفت غنی ترین و کامل ترین فرهنگ ها و هنرها از این قاره به همه دنیا بسط داده شده اند.

بسیاری از هنرمندان در این قاره به دنیا آمده و در آنجا رشد کرده اند. اروپا منطقه ای کامل و پربار از نظر تاریخی، فرهنگی، هنری و گردشگری است.

تاریخچه قاره اروپا

همان طور که در بالا نیز اشاره کردیم، قاره اروپا شاهد جنگ های فراوانی همچون جنگ های جهانی اول و دوم بوده است. انقلاب ها و جنگ ها باعث تغییرات اساسی در اروپا و مردم و فرهنگ آن شده اند.

بسیاری از مدهای جهان از اروپا شکل گرفته است. اروپا ارزش بسیاری در تاریخ هنر و مد امروز دارد. یونان باستان از صدها شهر تشکیل شده بود. از قرن ۸ قبل از میلاد، یونانی ها آغاز به ساخت شهرهای جدید در اطراف مدیترانه کردند و سرانجام قاره اروپا به شکل امروزی در آمد.

افرادی که از قاره اروپا دیدن می کنند، می توانند طعم تاریخ غنی را به خوبی بچشند. برخی از پادشاهان قدیم این قاره، بسیار بی رحم بودند. تعدادی از آنها دیپلماتیک بودند. همه این تفاوت ها، باعث جذابیت بیشتر این قاره شده اند.

آب و هوا قاره اروپا

آب و هوای اروپا، بسیار دلچسب و دوست داشتنی است. هنگام بازدید از قاره اروپا متوجه می شوید این قاره چه آب و هوای معتدل و دلنشینی دارد. شاید همین آب و هوای خوب را بتوان یکی از دلایل مردم برای مسافرت به کشورهای مختلف این قاره دانست. بین ماه های مارس تا سپتامبر، بهترین زمان برای بازدید از اروپاست.

جمعیت قاره اروپا

قاره اروپا حدود یک نهم جمعیت دنیا را در خود جای داده است. یعنی چیزی حدود ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد.

مکان های دیدنی قاره اروپا

انتخاب یک مکان زیبا و خاص در اروپا سخت است. تقریبا همه جای این قاره سرسبز زیباست. سیسیل، جزایر اسکاتلند، رشته کوه های آلپ سوئیس، خود سوئیس، پاریس، آمستردام، برلین و … مکان های بسیار زیبایی برای گردش و تفریح هستند. همه گردشگرانی که از این مکان ها دیدن می کنند، بدون شک محو زیبایی ها طبیعی و ساخته بشر آنها می شوند. ونیز از جمله شهرهایی است که هنگام مسافرت به قاره اروپا، باید از آن دیدن کرد. خانه هایی که روی آب بنا شده اند و رفت و آمد با قایق بین خانه ها از جمله جذابیت های این شهر هنر است.

در کل، قاره اروپا یکی از زیباترین مقاصد گردشگری در کل دنیاست.

نژادهای قاره اروپا

نژادهایی که در قاره اروپا وجود دارند، بر اساس رنگ پوست انسان ها دسته بندی می شوند. این نژادها شامل، مدیترانه ای، آلپی و شمال اروپا هستند. آنها علاوه بر تفاوت در رنگ پوست هایشان از نظر هیکل و رفتار نیز با یکدیگر متفاوت هستند. شمالی ها، قدهای بسیار بلندی دارند و نژاد مدیترانه ای کوتاه قدتر هستند.

ادیان قاره اروپا

بسیاری از مردم که در قاره اروپا ساکن هستند، به دین مسیحیت اعتقاد دارند. کلیساهای فراوانی برای هر دو مذهب کاتولیک و پروتستان در سرتاسر اروپا وجود دارند. شهر واتیکان، از جمله شهرهایی است که مملو از انواع مختلف کلیساهاست و همین موضوع آن را به مکانی دیدنی تبدیل کرده است. با وجود دین مسیحیت در اولویت و دیگر ادیان جهان به میزان بسیار کم، باید گفت اروپا قاره ای سکولار است. شما می توانید میان همه افراد مذهبی، افرادی را نیز پیدا کنید که به هیچ دین و مذهبی اعتقاد ندارند.

زبان های مختلف قاره اروپا

زبان هند و اروپایی، گارمن، ارمنی، آلبانیایی و بسیاری زبانهای دیگر را می توان در کشورهای مختلف قاره اروپا پیدا کرد. بیشترین درصد را زبان هندو اروپایی به خود اختصاص داده است.

واحد پول قاره اروپا

یورو، واحد پول رایج در قاره اروپا است. این واحد پول، به عنوان دومین واحد پول رایج در سراسر دنیا نیز شناخته می شود.

قاره اروپا در شبه جزیره‌ای در شمال غرب اوراسیا و در شمال قاره آفریقا قرار گرفته‌است. این قاره که به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل شمالی به قاره سبز معروف است بین آبهای دریای سیاه در جنوب شرقی، دریای مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد. اروپا کوچک‌ترین قطعه از قطعات پنجگانه خشکی و بخش غربی بر قدیم است. مساحت آن ۱۰ میلیون کیلومتر مربع است و حدود ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد.

یونانیان

یونان باستان از صدها دولت – شهر مستقل تشکیل می‌شد. از قرن هشتم قبل از میلاد، یونانی‌ها ساخت شهرهای جدید در سراسر مدیترانه، را آغاز کردند این مستعمره‌های یونانی با شاهنشاهی نیرومند ایران در تماس بودند. در نتیجه تشنج بین یونان و ایرانی‌ها زیاد شده، و در سال ۵۰۰ قبل از میلاد، یک جنگ بین آنها در گرفت. در سال ۴۷۹ قبل از میلاد ارتش متحد دولت – شهرهای یونان، ایران را شکست داد. ۸۱۴.

آکروپولیس باقیمانده‌های اکروپولیس، آتن امروزی را در بر می‌گیرد.آتن ثروتمندترین و بزرگ‌ترین ناحیه شهری یونان بود. شهروندان این شهر از یک دموکراسی ابتدایی (دولت مردمی) برخوردار بودند. تا پیش از قرن پنجم قبل از میلاد، ناحیه شهری اسپارت بیشتر نواحی جنوب یونان را تحت کنترل داشت. این ناحیه را منطقه «پلویونی» می‌نامند. زندگی اسپارتی‌ها در جنگ می‌گذشت. همه شهروندان مذکرو بالغ، اعضاء تمام وقت ارتش محسوب می‌شدند. زنها آموزشهای فیزیکی می‌دیدند تا بتوانند بچه‌های قوی و نیرومند به دنیا بیاورند. هنگامی که شهروندان اسپارتی مشغول پرداختن به امور جنگی بودند، غلامان (بردگان) روی زمین کشاورزی می‌کردند. اولین مسابقات المپیک، در شهر المپیا، در جنوب یونان برگزار می‌گردد.

رومیان

حکومت اولین امپراتور روم، آگوستوس در سال ۲۷ قبل از میلاد آغاز شد. این حکومت شاهد آغاز پکس رومانا، یا دوران ثبات سیاسی و شکوه و جلال فراوان که حدود ۲۰۰ سال ادامه داشت، بود. در طول این دوره، امپراتور روم به مدیترانه و بخش اعظم اروپای غربی حکومت می‌کرد. امپراتوری به شکل کاملی سازماندهی شده بود و به خوبی اداره و کنترل می‌شد. یک شبکه از راهها سرزمین‌های امپراتوری را به پایتخت، رم، متصل می‌کرد. لژیون آموزش دیده روم از تمام نقاط بحرانی در طول مرزهایش دفاع می‌کرد. شهروندان رومی از یک قانون مشترک، فرهنگ مشترک و زبان مشترک، لاتین، بهره مند بودند. تا سال ۴۵۰ میلادی رومیان باستان، انگلستان را ترک کرده بودند و به جای آنها تعداد زیادی از مردم شمال اروپا در آنجا اقامت داشتند. اقوامی که در آنجا سکونت داشتند متعلق به چهار قبیله، آنگل‌ها، یوت‌ها، فرزین‌ها و ساکسون‌ها بودند. این ساکنان، «آنگلوساکسون» نامیده شدند. قبرهای منطقه ساتن هو با یادداشتهای راهبانی مثل عالیجناب «بید»، اطلاعات مربوط به تاریخ آنها را بیان می‌کند. قرنها بعد، شاهان آنگلوساکسون مانند آلفردکبیر با مهاجمان وایکینگ جنگیدند. در دنیای رومی‌ها خیلی مهم بود که افراد سایو (شهروند رومی) باشند. ابتدا، مقام شهروند فقط به افرادی که دردرون شهرها زندگی می‌کردند، داده شد. در سال ۸۹ قبل از میلاد، مقام شهروند به تمام ایتالیایی‌ها اعطا شد. تا پیش از ۲۱۲ بعد از میلاد، مقام شهروند رومی به همه مردان آزاد که در محدوده امپراتوری روم زندگی می‌کردند، اعطا شد. مقام شهروندی به بردگان و زنها داده نمی‌شد.

اروپای قرون وسطی

تا قرن ۱۳ میلادی، قلعه‌های متعلق به شوالیه‌ها بیش ازهر چیز دیگری در پهنه اروپا خود نمایی می‌کرد. شوالیه‌ها از زندگی مرفهی برخوردار بودند که با زندگی دهقانانی که روی زمینهای آنها کار می‌کردند، تفاوت زیادی داشت. شهرهایی در اطراف قلعه‌ها بوجود آمدند و توسعه یافتند. تجار برای تجارت از راههای صعب العبور سفر می‌کردند. زائران سفرهای طولانی را برای زیارت اماکن مقدس انجام می‌دادند. زندگی سخت بود، جنگ، قحطی و طاعون همواره جان مردم را تهدید می‌کرد. در اواخر قرن پانزدهم میلادی، آخرین بخش از قلمرو مسلمانان اسپانیایی گرانادا یا همان شهر قرناطه در اندلس، به حکمرانان مسیحی آن دیار، فردیناند فرمانروای آراگون و ایزابلا فرمانروای کاستیل، تسلیم می‌گردد. در همان سال، با حمایت مالی فردیناند و ایزابلا، کریستف کلمب از اقیانوس اطلس می‌گذرد و به جزایر هند غربی (در نزدیکی سواحل آمریکا) می‌رسد. در اروپای قرون وسطی، کاری که مردم انجام می‌دادند، غذایی که می‌خوردند، لباسی که می‌پوشیدند و محلی که در آن زندگی می‌کردند، همگی بستگی به جایگاه اجتماعی آنها داشت. حدودا از تاریخ ۸۰۰ تا ۱۰۵۰ میلادی به مدت سه قرن، جنگجویان وایکینگ با کشتی‌های دراز و براق خود، اروپا را به وحشت می‌انداختند. آنها از اسکاندیناوی برای جستجوی نقره، بردگان و زمین به دریا رفتند. بعضی‌ها به بریتانیا و فرانسه حمله می‌کردند، در حالی که دیگران روسیه و رودخانه‌های دوردست آسیا را مورد تاخت و تاز قرار می‌دادند. واکینگها کاشفان دلیر و شجاعی بودند. آنها با شجاعت از میان امواج خروشان اقیانوس اطلس عبور کرده، ایسلند و گروئنلند را کشف کردند و حتی به شمال آمریکا نیز قدم گذاشتند.

اروپای فئودالی

از حدود سال ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ میلادی، بیشتر مناطق اروپای غربی توسط سیستم فئودالی سازماندهی شده بود. پادشاه مالک همه زمین بود که به مناطقی به نام ملک اربابی تقسیم می‌شد و ارباب هر ملک، خراجگذار پادشاه محسوب می‌شد. او سوگند وفاداری یاد می‌کرد و متعهد می‌شد که برای حفاظت از اموال پادشاه، سربازانی (مردان جنگی) استخدام نماید. رعیت‌ها در روستاها زندگی می‌کردند. آنها سهمی از محصولات خود را به املاک شاه (خراجگذار شاه) می‌دادند. پاپ یکی از قدرتمندترین حاکمان اروپایی فئودالی محسوب می‌شد. او رئیس کلیسای کاتولیک رومی بود که مقدار زیادی زمین، تحت مالکیت خود داشت. پاپ از همه پادشاهان انتظار داشت که از او اطاعت کنند. اما هنگامی که قدرت پادشاهان و امپراتورها زیادتر شد، سعی کردند که با کلیسا مبارزه کنند.

جنگ انگلیس و فرانسه

در سال ۱۳۳۷ م پادشاه انگلیس، ادوارد سوم، علیه پادشاه فرانسه، فیلیپ ششم، اعلام جنگ می‌کند. ادوارد معتقد بود که مالک حکومت فرانسه می‌باشد. محاصره‌های زیادی بوقوع پیوست و جنگ‌هایی بزرگ رخ داد. البته در این درگیری‌های ۱۱۶ ساله، دوران طولانی صلح وجود داشت. ابتدا، انگلیسی‌ها در جنگ‌های کرسی، پواتیه و آژنکور پیروز شدند. سرانجام فرانسوی‌ها که از سخنان ژاندارک به هیجان آمده بودند، مهاجمان انگلیسی را در سال ۱۴۵۳ م عقب راندند. در ابتدا انگلیسی‌ها پیروزی‌های فراوانی به دست آورند. در سال ۱۳۴۶، آن‌ها پیروزی مهمی در جنگ کرسی، در شمال فرانسه، به دست آوردند. کمانداران انگلیسی با استفاده از کمان‌های بلند، سواره نظام فرانسه را نابود کردند. انگلیسی‌ها در سال ۱۳۵۵ حمله جدیدی را به رهبری وارث ادوارد سوم، ادوارد شاهزاده ولز (۷۶-۱۳۳۶م)، آغاز کردند. ادوارد فرمانده بی رحم نظامی، به دلیل آنکه زره سیاه به تن می‌کرد به شاهزاده سیاه معروف شد. در سال ۱۳۵۶م در جنگ پواتیه، در مرکز فرانسه، شاهزاده سیاه پیروزی بزرگی به دست آورد. پادشاه فرانسه، ژان دوم (۶۴- ۱۳۱۹م)، در این جنگ اسیر شد و برای آزادیش درخواست ۴ میلیون سکه طلا از فرانسه شد. در طول سال‌هایی که فرانسه مشغول عقب راندن مهاجمان انگلیسی بود، جنگ بصورت پیوسته ادامه داشت. در سال ۱۴۵۳م، فقط بندر کاله، در شمال فرانسه، در دست انگلیس باقی مانده بود. بدینسان، جنگ صد ساله به پایان رسید. با این وجود، تا سال ۱۸۰۱م پادشاهان انگلستان کماکان خود را پادشاه انگلستان و فرانسه می‌نامیدند. در سال ۱۰۹۵ م «پاپ اورین» دوم همه مسیحیان اروپایی را مجبور کرد تا علیه ترکان مسلمان قیام کنند و شهر اورشیلم (بیت المقدس فعلی) واقع در فلسطین را باز پس گیرند. در همان سال، سپاه بزرگی مهیا و رهسپار نخستین جنگ صلیبی گردید. تعداد زیادی از جنگجویان صلیبی در طول سفر خطرناک از اروپا تا خاورمیانه جان خود را از دست دادند.آنها که زنده ماندند در سال ۱۰۹۹ م بیت المقدس را تسخیر کردند. در بین سالهای ۱۰۹۹ تا ۱۲۵۰ م، شش جنگ صلیبی دیگر رخ داد ولی در هیچ یک از آنها صلیبیان موفقیتی به دست نیاورند.

دوره جنگ‌های صلیبی

در سال ۱۰۹۶، بالغ بر ۱۵۰ هزار اروپایی به راستی تصمیم گرفتند که به صف اول جنگجویان صلیبی بپیوندند. جنگ‌های صلیبی یکی از پرشورترین وقایع قرون وسطی بوده‌است. در آن سال، بزرگ ترین سپاه‌هایی که اروپا تا آن زمان به چشم ندیده بود، به رهبری شوالیه‌های جوشن پوش، با بیرق‌های در اهتزازی که تقریباً نشان تمامی خانواده‌های اصیل اروپای غربی را بر خود داشت، تقریباً سه هزار مایل راه را تا فلسطین در پاشنه کردند تا به نام کلیسای کاتولیک رمی، سرزمین مقدس را فتح کنند. آن‌ها تمامی خطرها را به جان خریدند تا شهر مقدس اورشلیم(بیت المقدّس) را فتح کنند. رنسانس دانش و هنر پیشرفتهای عظیمی در ایتالیای قرن پانزدهم و شانزدهم بوجود آوردند. این احیای فرهنگی به رنسانس (یعنی «نوزایی») مشهور شده‌است. دانشمندان، شعرا و فیلسوفانی ظهور کردند که با الهام از میراث اصیل رم و یونان با دیدگانی تازه تر به جهان می‌نگریستند. نقاشها به مطالعه آناتومی (علم تشریح) پرداختند و اعضای بدن انسان را به شیوه واقعگرایانه‌ای نقاشی می‌کردند. فرمانروایان ساختمانها و کارهای بزرگ هنری را سفارش دادند. این عقاید تازه بزودی در سراسر اروپا گسترش یافت. مطلوب «انسان عصر رنسانس» شخص درخشان و همه فن حریفی بود که در موضوعات فراوانی کارآزموده باشد. لئوناردوداوینچی و میکل آنژ مشهورترین آنان می‌باشند. دستاوردهایشان احترام آنان در جامعه را افزایش داد.

اروپا در قرن ۱۶ و ۱۷

در طول قرون ۱۶و ۱۷ میلادی مردم عقاید سنتی را زیر سوال بردند. دانشمندانی همچون گالیله و تصویر:اسحاق نیوتن روشهای جدید را توسعه داده و بر مبنای مشاهدات و تجارب خود به کشفیات فراوانی، دست یافتند. در بسیاری از شاخه‌های دانش از جمله فیزیک، کالبد شناسی، نجوم، و ریاضیات پیشرفتهای بزرگی حاصل گردید.نیکولاس کوپرینک ستاره شناس لهستانی، کتاب «گردش افلاک آسمانی» را منتشر می‌کند، او دراین کتاب عقاید جدید خود را مبنی بر گردش سیارات به دور خورشید، بر خلاف نظریه گردش سیارات به دور زمین، مطرح می‌کند. در قرن هفدهم دانشمندان متوجه این مساله شدند که زمین سیارات به دور خورشید حرکت می‌کنند. مدلهای مکانیکی منظومه شمسی برای نشان دادن این موضوع ساخته می‌شدند. این دستگاههای جهان نما به نام «ارری» مشهور شدند، زیرا اولین بار برای «ارل ارری» ساخته شد. در چهاردهم جولای ۱۷۸۹ میلادی، جماعتی از گرسنگان به زندان «باستیل» در پاریس، حمله کردند. فقرای پاریس که سان کولوت نامیده می‌شدند، از سیاستهای لویی شانزدهم، پادشاه فرانسه، به خشم آمده بودند. لویی که با بحران مالی شدیدی دست به گریبان بود، از مجلس طبقات عمومی در خواست کرد تا مالیاتها را افزایش دهد. این امر، موجب بروز انقلاب فرانسه گردید و به مدت ۱۰ سال این کشور دچار هرج و مرج شد. لویی شانزدهم در سال ۱۷۹۲ اعدام شد و سرانجام، در سال ۱۷۹۹، هنگامی که ژنرال ناپلئون بنا پارت به قدرت رسید، انقلاب پایان پذیرفت.

انقلاب فرانسه

در ۱۷۹۱، در سال پس از انقلاب فرانسه، حکومت دستگاه جدیدی را برای اعدام در ملاء عام به خدمت گرفت. این دستگاه که گیوتین نامیده می‌شود برای قطع سرانسان با سرعت و بدون درد، طراحی شده بود. اما بزودی تبدیل به سمبول خوفناک دوره وحشت گردید. تغییرات بزرگی که در قرن هجدهم در انگلستان رخ داد به نام انقلاب صنعتی شناخته می‌شود. اختراعات جدیدی مثل ماشین بخار کالاها را سریعتر و ارزانتر از قبل تولید می‌کرد. در قرن نوزدهم گسترش صنعت به بقیه اروپا و سرزمین آمریکا رسید. راه آهن سرعت مسافرت را زیاد کرد. مردم زیادی در کارخانه‌ها کار و در شهرها زندگی می‌کردند. قرن نوزدهم در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ م بسیاری از کشورهای اروپایی از دوموکراسی دست کشیدند. حزب نازی هیتلر در آلمان به قدرت می‌رسد و فاشیست‌های [موسولینی] بر ایتالیا حکومت می‌کنند. در ابتدا بریتانیا و فرانسه کوشیدند با این دیکتاتورهای جنگ طلب سازش کنند. آنها عاقبت در سال ۱۹۳۹ در برابر تهاجم هیتلر ایستادند و اروپا به جنگ جهانی دوم کشیده شد.

جنگ جهانی اول

در ماه اوت ۱۹۱۴ م جنگ عظیمی در اروپا بین آلمان، رهبر دول محور، و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. هیچ یک از دو طرف نتوانستند به پیروزی کامل دست یابند و جنگ تا چهار سال بطول انجامید. پیش از پیروزی متفقین در نوامبر ۱۹۱۸ حدود ۱۰ میلیون نفر کشته شدند. وقتیکه در ماه اوت ۱۹۱۴ جنگ اعلام شد، میلیونها تن از مردم شادمان در خیابانهای شهرهای مهم اروپا شروع به رقص و پایکوبی نمودند. مردم تصمیم حاکمان خود برای رفتن به جنگ مورد حمایت قرار دادند. مردان جوان داوطلب برای جنگیدن، هجوم می‌آورند. با این وجود، صحنه‌های دهشت انگیز جنگ جهانی اول، نگرش مردم به جنگ را تغییر داد. یک نسل کامل از مردان جوان به خاک و خون کشیده شدند. جنگ جهانی اول، چهار امپراتوری را نابود ساخت، امپراتوری آلمان تاج و تخت را از دست داد و دولت جمهوری جایگزین آن شد. امپراتوریهای شکست خورده اتریش ـ مجارستان و عثمانی هر دو از هم گسیختند و امپراتوری روسیه نیز بدست انقلابی‌های بلشویک افتاد.

جنگ جهانی دوم

در سپتامبر ۱۹۳۹ م، جنگ جهانی دوم در اروپا آغاز شد. آدولف هیتلر، می‌خواست تا رایش سوم به یک قدرت مطلقه در اروپا، تبدیل شود. در ابتدا تاکتیک حملات برق آسا موفقیت آمیز می‌نمود. اما پس از سال ۱۹۴۳م، قوانین متفقین، متشکل از نیروهای آمریکا، شوروی و انگلستان، بر آلمان برتری یافتند. سرانجام، آلمان در ماه می‌۱۹۴۵میلادی، نه روز پس از خودکشی هیتلر، تسلیم شد. بیش از بیست میلیون اروپایی در این جنگ کشته شدند.

تا قرن ۱۳ میلادی، قلعه‌های متعلق به شوالیه‌ها بیش ازهر چیز دیگری در پهنه اروپا خود نمایی می‌کرد. شوالیه‌ها از زندگی مرفهی برخوردار بودند که با زندگی دهقانانی که روی زمینهای آنها کار می‌کردند، تفاوت زیادی داشت. شهرهایی در اطراف قلعه‌ها بوجود آمدند و توسعه یافتند. تجار برای تجارت از راههای سخت‌گذر سفر می‌کردند. زائران سفرهای طولانی را برای زیارت اماکن مقدس انجام می‌دادند. زندگی سخت بود، جنگ، قحطی و طاعون همواره جان مردم را تهدید می‌کرد. در اواخر قرن پانزدهم میلادی، آخرین بخش از قلمرو مسلمانان اسپانیایی گرانادا یا همان شهر قرناطه در اندلس، به حکمرانان مسیحی آن دیار، فردیناند فرمانروای آراگون و ایزابلا فرمانروای کاستیل، تسلیم می‌گردد. در همان سال، با حمایت مالی فردیناند و ایزابلا، کریستف کلمب از اقیانوس اطلس می‌گذرد و به جزایر هند غربی (در نزدیکی سواحل آمریکا) می‌رسد. در اروپای قرون وسطی، کاری که مردم انجام می‌دادند، غذایی که می‌خوردند، لباسی که می‌پوشیدند و محلی که در آن زندگی می‌کردند، همگی بستگی به جایگاه اجتماعی آنها داشت. حدودا از تاریخ ۸۰۰ تا ۱۰۵۰ میلادی به مدت سه قرن، جنگجویان وایکینگ با کشتی‌های دراز و براق خود، اروپا را به وحشت می‌انداختند. آنها از اسکاندیناوی برای جستجوی نقره، بردگان و زمین به دریا رفتند. بعضی‌ها به بریتانیا و فرانسه حمله می‌کردند، در حالی که دیگران روسیه و رودخانه‌های دوردست آسیا را مورد تاخت و تاز قرار می‌دادند. واکینگها کاشفان دلیر و شجاعی بودند. آنها با شجاعت از میان امواج خروشان اقیانوس اطلس عبور کرده، ایسلند و گروئنلند را کشف کردند و حتی به شمال آمریکا نیز قدم گذاشتند.

۱۰ واقعیت در مورد قاره اروپا
۱٫اروپا دومین قاره کوچک جهان است و فقط ۴ میلیون مایل است.

۲٫ اروپا بر خلاف سایر قاره های دیگر ،نه به دلیل سیاست بلکه به دلیل موقعیت جغرافیای مورد توجه است.

۳٫ اروپا مسکن ۷۰۰ میلیون نفر است و رشد جمعیتی تقریبا راکد و یکی از کمترین آمار تولد (رشد جمعیت)را دارد.

۴٫با وجود خساست در زاد و ولد،۱۰ کشوری که در زمینه کمک های انسان دوستانه در جهان و خیریه سخاوتمند ترین کشورها هستند،همگی در اروپا هستند؛یک ویژگی مثبت برای اروپا. ۵٫بیشترین شکل کنونی اروپا مربوط به نتایج جنگ جهانی اول و دوم است.

۶٫کوچکترین کشور اروپا،واتیکان است که وسعت آن فقط ۱۱۰ هکتار است و جمعیت آن نیز بیش از ۸۰۰ نفر است.و بزرگترین کشور جهان نیز روسیه است که ۱۷٫۰۹۸٫۲۴۲ مساحت دارد.

۷٫نکته جالب دیگر این است که کوچکترین و بزرگترین کشور جهان هردو در این قاره هستند.

۸٫به طرز جالبی ۸۰ تا ۹۰ درصد کل این قاره از جنگل پوشیده شده بود اما نکته ناراحت کننده این است که در غرب این رقم به ۳ درصد رسیده است.

۹٫یک نکته دیگر تعداد کشورهایی است که قاره را در بر می گیرندتقریبا ۵۰ ایالت یا حکومت مستقل در اروپا وجود دارد ولی نباید آن ها را با ۲۷ کشور سابق عضو اروپا آن ها را اشتباه بگیرید،به طرز جالبی تقریبا ۷۰ کشور سابق وجود دارند که به دلایل جنگ و یا تغییر مرز در نقشه اروپا نمایش داده نمی شوند.

۱۰٫ اروپا بیش از ۱۸ درصد نفت جهان را تامین می کند.

قاره اروپا نسبتا کوچک و وسعت آن نزدیک به ۱۰ میلیون کیلومتر مربع می باشد. جمعیت این قاره حدودا ۸۰۷ میلیون نفر می باشد.

این قاره در میان هفت قاره جهان دومین آنها از لحاظ کوچکی پس از استرالیاست. با این حال با وجود کوچکی، هیچ قاره ای در پیشرفت دنیای جدید به اندازه اروپا تاثیر نداشته است.

نواحی شمالی این قاره به آبهای یخ بسته منجمد شمالی و نواحی جنوبی آن به دریای مدیترانه می رسد. در غرب آن اقیانوس اطلس قرار داشته و کوههای اورال در شرق، تعیین کننده مرز آن با آسیا به شمار می رود.

این قاره به وسیله تنگه های داردانل و بسفر و دریای مرمره از قاره آسیا و به وسیله تنگه جبل الطارق از قاره آفریقا جدا گردیده است.

از دریاهای مهم اروپا دریای سیاه، دریای اژه، دریای آدریاتیک، دریای بالتیک و دریای مدیترانه است.

کوههای مهم اروپا سلسه کوه آلپ که بلندترین قله آن مون بلان در مرز سوییس و فرانسه است. سلسه کوه پیرند در مرز فرانسه و اسپانیا قرار گرفته است.

رود های مهم اروپا عبارتند از: رود راین در آلمان، رود سن در فرانسه، رود دانوب در اتریش و آلمان و رود نیپر در اتحاد شوروی.

جزایر مهم این قاره عبارتند از: انگلستان، ایرلند، ایسلند و مالت که این جزایر هر کدام کشورهای مستقلی هستند. جزایر دیگر آن سیسیل و ساردنی متعلق به کشورایتالیا، کرس متعلق به فرانسه، کرت متعلق به یونان، جزائر بالنار متعلق به اسپانیا، شبه جزیره گوتلند متعلق به دانمارک، بروتانی در شمال غربی فرانسه و …

اکثر زبانهای اروپایی از زبان هند و اروپایی مشتق شده اند. با این حال مردم کشورهای مختلف آن بسختی زبان یکدیگر را می فهمند. زبانهای هند و اروپایی شامل انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی، ایتالیایی، آلمانی، سوئدی و دانمارکی است.

قاره اروپا در نیم‌کره شمالی قرار گرفته و پس از اقیانوسیه، دومین قاره کوچک جهان است. قاره اروپا با قاره آسیا در یک پهنه خشکی قرار گرفته‌اند و با یک‌دیگر اوراسیا را تشکیل می‌دهند. مرز میان اروپا و آسیا را کوه‌های آرال تشکیل می‌دهند.مساحت اروپا حدود ۱۰ میلیون کیلومتر مربع است و بیش از ۷۳۰ میلیون نفر جمعیت دارد که یازده درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. با وجود مساحت نسبتاً کم خود، اروپا پس از آسیا دومین قاره جهان از نظر تراکم جمعیت است.اروپا در اصل شبه جزیرهای در شمال غرب اوراسیا و در شمال قاره آفریقا است. اروپا که به دلیل قرار گرفتن در منطقهٔ معتدل شمالی به قاره سبز معروف است بین آب‌های دریای خزر و دریای سیاه در جنوب شرقی، مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد. اروپا هم‌چنین جزایر بسیاری دارد که از جزایر بزرگ آن می‌توان به جزایر بریتانیا و ایسلند اشاره کرد. شماری از شهرهای مهم و تاریخی جهان ازجمله لندن، رم، مسکو، آتن، و برلین در اروپا قرار گرفته‌اند.یک‌سوم از زمین‌های این قاره قابل کشاورزی است که این درصدی بسیار بالاتر از دیگر قاره‌های جهان است. آب‌وهوای آن نیز در کل معتدل است و انسان از ده‌ها هزار سال پیش از قاره اروپا سکونت یافته‌است. وجود جریان آب گرم موسوم به گلف استریم که از اقیانوس به آب‌های غربی اروپا جریان دارد باعث معتدل شدن آب‌وهوای آن شده‌است. بیشتر مردم قاره اروپا سفیدپوست هستند و درصد بالای آن‌ها به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گویند.پهنه اروپا به طور کل کم‌ارتفاع است اما کوهستان‌های آلپ، پیرنه، کارپات و بالکان از این قاعده مستثنا است. رودهای اصلی اروپا عبارتند از ولگا، دانوب، راین، رون، و البه. بزرگ‌ترین رود اروپا ولگا است. این رودها در جابه‌جایی مردم و کالا کمک زیادی به اهالی این قاره می‌کند.از دیدگاه سیاسی قاره اروپا را به طور معمول به اروپای غربی و اروپای شرقی تقسیم می‌کنند. بیشتر کشورهای اروپای شرقی ازجمله روسیه، در دوره‌ای در زمره کشورهای بلوک شرق به شمار می‌آمدند و بخشی از آن‌ها نیز در میان کشورهای اتحاد شوروی بودند. خاک روسیه که بزرگ‌ترین کشور جهان است در هر دو قاره آسیا و اروپا گسترده شده‌است. با وجودی‌که بیشتر خاک روسیه در قسمت آسیایی آن قرار دارد، بیشتر جمعیت این کشور در بخش اروپایی که در غرب کوه‌های آرال است زندگی می‌کنند

اروپا بعد از قاره اوقیانوسیه کو چکترین قاره دنیا ست و در حدود ۱۰ میلیون کیلو متر مربع وسعت دارد وسعت اروپا در مقا یسه با سایر قاره ها بسیار کم است . حدود اروپا کاملا از سه طرف مشخص است ، در شمال به اقیانوس منجمد شمالی و در مغرب به اقیانوس اطلس و در جنوب به دریا مدیترانه و دریا سیاه که از طریق تنگه های داردانل و بسفر به همدیگر ارتباط دارند ، محدود می شود ، اما از طرف مشرق تعیین حد و مرزی دقیق برای آن مشکل است . عاملی که سبب رجحان اروپا بر سیر قاره ها شده است همانا هماهنگی شکل خارجی و باز بودن سواحل آن می باشد

اروپا بعد از قاره اوقیانوسیه کو چکترین قاره دنیا ست و در حدود ۱۰ میلیون کیلو متر مربع وسعت دارد وسعت اروپا در مقا یسه با سایر قاره ها بسیار کم است . حدود اروپا کاملا از سه طرف مشخص است ، در شمال به اقیانوس منجمد شمالی و در مغرب به اقیانوس اطلس و در جنوب به دریا مدیترانه و دریا سیاه که از طریق تنگه های داردانل و بسفر به همدیگر ارتباط دارند ، محدود می شود ، اما از طرف مشرق تعیین حد و مرزی دقیق برای آن مشکل است . عاملی که سبب رجحان اروپا بر سیر قاره ها شده است همانا هماهنگی شکل خارجی و باز بودن سواحل آن می باشد . در مشرق اروپا ، در جلگه ها ی روسیه این هماهنگی بیشتر دیده می شود . اروپای شرقی به صورت ماسیفی است که از لحاظ شکل نیمه آسیائی می باشد که بدان اروپای قاره ای می گویند .اروپا با وجود وسعت کم ،طول و عرض زیادی را در سطح کره اشغال کرده است . زیرا این قاره دارای بریدگیهای زیادی است . از طرف دیگر فاصله بین دماغه روکا نزدیک لیسبون در جنوب غربی تا دریا کارا در شمال شرقی اروپا ۵۶۵۰ کیلو متر می باشد . بطوری که مقایسه می گردد آمریکای شمالی تا اسپانیا از سه هزار کیلو متر بیشتر فاصله ندارد . اروپا بین مدارات ۳۵ تا ۷۵ درجه (بجز در انتهای جنوب) قرار گرفته و حد متوسط درجه حرارت بین صفر و ۳۰ درجه سانتیگراد است . بنابراین اروپا در منطقه معتدل قرار دارد و مانند مناطق مداری ،گرم و مرطوب و مانند مناطق شمالی ،سرد نمی باشد . اروپا تنها قاره ای است که خارج از مدارات ، در منطقه معتدل قرار دارد. þ و اما تاریخچه زمین در اروپا : بین پنچ قاره دنیا ، اروپا و استرالیا دارای حد متوسط ارتفاع کمتری می باشد . جلگه ها تقریبا ۳/۲ سطح اروپا را پوشانیده و وسعت آنها در مشرق اروپا زیاد است . در کوهستان قفقاز قللی بیش از ۵۰۰۰ متر وجود دارد مانند البرز و که دارای ۵۶۳۲ متر اتفاع می باشد . از نظر ساختمان ناهمواری و تاریخچه زمین شناسی ،اروپا را می توان به دو قسمت که با هم شباهت مر فولوژیکی ندارند تقسیم کرد . حد فاصل این دو قسمت در طول خطی است که در حوضه آکی تن شروع می شود و از جنوب ماسیف سانترال ،درئ رودخانه رن سون ،جلگه باویر و مراوی گذشته در شمال به کارپات و در جنوب به کوهستان کریمه و قفقاز ختم می گردد . این دو قسمت عبارتند از :
۱- زمین های قدیمی:زمینهای قدیمی یا صفه های قدیمی متعلق به شکیلات و چین خوردگیهای قدیمی می باشند که از بدو تشکیل در معرض فرسایش شدید قرار گرفته و فرسوده شدهتا اینکه در عهد دوم ، زیر دریا آن عهد پنهان گردیده است ، سپس مجددا پس از پسروی دریا ها ،حرکات کوهزای ، مرتفعاتی را به وجود آورده است . به طور کلی در اروپا چهار نوع چین خوردگی مهم و اصلی در ازمنه زمین شناسی اتفاق افتاده است . که به ترتیب عبارتنند از :
الف: چین خوردگیهای هورنین. ب :چین خوردگیهای کالدونین. ج: چین هرسی نین. ۲-چین خوردگی آلپی : چین خوردگی آلپی شامل کوهستان آلپ ، پیرینه ، ژورا ، کارپات ، آپنین و غیره بوده و در عهد سوم اتفاق افتاده است . هر یک از چهار چین خوردگی آتشفشانها ی همراه داشته اند و بهترین نمونه آن ناهمواریهای آتشفشانی در ماسیف سانترال فرانسه است که متعلق به عهد سوم بوده و همگی خاموشند . کلیه ناهمواری ها چین خورده عهد اول به علت عوامل فرسایش طولانی از ارتفاعشان کاسته شده و در بعضی موارد به صورت سطح همواری در آمده اند ، فقط ناهمواریهای عهد سوم می باشد که در اثر کوتاه بودن دوران فرسایش دارای ارتفاع زیادی هستند . منطقه آلپی ، شامل یک رشته از کوهای جوانی است که دارای ساختمان چین خورده بوده و به وسیله فرو رفتگی ها ی زیادی محصور شده اند . þ ولیکن آب و هوا مجموعه ای است از پدید ها ی جو که حالت عمومی و کلی هوا را برای ناحیه ای از سطح زمین تعیین منماید . برای اطلاع از چگونگی آب و هوا هر ناحیه ای بایستی به آثار مهم جغرافیا یی زیر توجه داشت . ۱- موقعیت جغرافیا یی آن ناحیه . ۲- دوری و نزدیکی به دریا . ۳- ارتفاع از سطح دریا . اگر به نقشه اروپا دقت کنیم می بینیم اروپا قا ره ای است که خارج از منطقه مدارات دیده می شود . پراکندگی های دریا ها و خشکی ها و یا به عبارت دیگر ،اثر دوری و نزدیکی به دریا تاثیر مهمی در آب و هوای مناطق مختلف دارد ، علت این امر نتیجه تفاوتی است که آب و خشکی باری اخذ از حرارت خود نشان می دهد ، زیرا زمین زود حرارت را گرفته و زود از دست می دهد . در قاره اروپا ، دریا ها در تمام جهات دیده می شود ، به همین ملاحضه است که اروپا را شبه جزیره ای از آسیا دانسته اند . زمستان اروپای غربی ، خیلی ملا یمتر از آمریکا ی شرقی و آسیا شرقی است . اگر به نقشه آب و هوای اروپا دقت کنیم در معرض چهار نوع آب و هوا قرار می کیرد که عبارتند از :۱- در شمال غربی ، فشار کم ایسلند. ۲- در جنوب غربی ، فشار کم آهور. ۳- در مشرق ، فشار زیاد سیبری. ۴- در جنوب شرقی اروپا ،فشار کم جنوب غربی آسیا. اروپا نه دارای آب و هوای مناطق گرم استوائی و نه دارای سرماهای شدید سیبری و آلاسکاست. þ و هم چنین با شرایط مساعد اروپا از نظر رطوبت ، و ملا یمت ، اعتدال آب و هوا و پوشش گیاهی آن نیز حالات خاصی دارد که منطبق با مشخصات اقلیمی آن است . آّ در تمامی نواحی اروپا یافت می شود . در همین ناحیه از اروپا بیابان مانند سایر قلره ها دیده نمی شود . درجه حرارت اروپا در فصل تابستان کاملا مساعد برای رشد و نمو نباتات است . اروپا محصور است بین خطوط هم دما از صفر تا ۱۸ درجه و پوشش گیاهی تا عرضهای خیلی زیاد تر از سایر قاره ها مشاهده می گردد . þ و اما دو اقیانوس جهان در دو سمت قاره اروپا واقع شده اند : یکی از این دو اوقیانوس اطلس است که در سمت غرب اروپا واقع شده است و دیگری اوقیانوس منجمد شمالی است که در قسمت شمال این قاره وجود دارد. þ و اکثر دریا هایی که در قاره اروپا واقع شده اند ، در شماردریا های کناری هستند و از اقیانوس اطلس و اقیانوس منجمد شمالی منشعب می شوند . مهمترین دریا های قاره اروپا عبارتند از : ۱- دریا سیاه ، در مشرق شبه جزیره بالکان ۲- دریای آزوف، در شمال دریا سیاه -۳ دریای مرمره ، در جنوب دریای سیاه ۴- دریا اژه ، در مشرق کشور یونان ۵- دریای یونانی یا ایونیان ، در مغرب یونان ۶- دریای آدریاتیک ، در مشرق ایتالیا ۷- دریای تیرنین ، در مغرب ایتالیا ۸- دریای مدیترانه ، در جنوب دریاهای فوق ۹- دریای ایرلند یا ایربش ، در مشرق ایرلند ۱۰- دریای مانش ، در مغرب قاره اروپا . þ و دریاچه های معروف قاره اروپا عبارتند از :۱- اونگا در روسیه ۲- لادوگا در روسیه ۳- پیپوس در روسیه ۴- ونرن در سوئد -۵ وترن در سوئد ۶- مه لار در سوئد ۷-کنتانس در سویس ۸- ژ نو در سویس ۹-لیمانی در سویس ۱۰-مازوری در ایتالیا ۱۱-کومو در ایتالیا ۱۲- گادا در ایتالیا ۱۳-دیناری در فنلاند ۱۴-مریتز در آلمان شمالی ۱۵-اولو در فنلاند ۱۶- پیلنر در فنلاند ۱۷-نیگ در ایرلند ۱۸- ارن در ایرلند ۱۹- ری در ایرلند ۲۰-لادو گا در روسیه. þ مهمترین خلیج های قاره اروپا :الف- بریستول در جنوب غربی بریتانیای کبیر ب-لیورپول در مغرب انگلستان پ- مورای در شمال اسکاتلند ت- خلیج بوتنی در مشرق سوئد ث- خلیج فنلاند در جنوب فنلاند چ- خلیج زوئیده رزه در شمال هلند ج- خلیج والنسیا در مشرق اسپانیا ح- خلیج تارانتو در ایتالیا خ- خلیج لیون در جنوب شرقی فرانسه ط- خلیج بیسکای در مغرب فرانسه. v رودها در اروپا،رود راین که یکی از این رودها است ،دو شاخه عمده تشکیل می دهد که لک و وال نامیده می شود. بسیاری از رودهای مهم و معتدد اروپا از کوهس